Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

70 lat UMCS: Badania naukowe na lubelskim uniwersytecie

Karina Kasperek
1979 rok. Wytwarzanie światłowodów.
1979 rok. Wytwarzanie światłowodów. ze zbiorów Muzeum UMCS
Badania naukowe to obok kształcenia najważniejsza sfera uniwersyteckiej aktywności.

Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej rozpoczął swoją działalność z czterema wydziałami - lekarskim, przyrodniczym, rolnym i weterynaryjnym i 120 pracownikami naukowymi. W połowie lat 50. UMCS dał podstawę do wydzielenia ze struktur uczelni - Akademii Medycznej i Wyższej Szkoły Rolniczej. Obecnie badania w UMCS prowadzone są na 11 wydziałach reprezentujących nauki ścisłe i nauki o życiu, nauki humanistyczno-społeczne i ekonomiczne oraz nauki o sztuce. Działalność badawcza przez 70 lat istnienia uczelni rozszerzyła się także poza wydziały - w strukturze uniwersytetu funkcjonują jednostki aktywnie uczestniczące w budowaniu jego potencjału naukowego, takie jak: Biblioteka Główna, Centrum Języka i Kultury Polskiej dla Polonii i Cudzoziemców, Centrum Nauczania i Certyfikacji Języków Obcych, Centrum Brytyjskie, Centrum Języka i Kultury Rosyjskiej, Centrum Języka Portugalskiego, Uniwersyteckie Centrum Zdalnego Nauczania i Kursów Otwartych, Centrum Europy Wschodniej, Ogród Botaniczny, LUBMAN UMCS, a w ostatnim czasie Centrum Badawcze e-Humanistyka.

1800 pracowników i cztery tysiące prac

Dziś uniwersytet zatrudnia blisko 1800 pracowników naukowych, każdego roku około 20 osób uzyskuje tytuły profesorskie, tyle samo stopień naukowy doktora habilitowanego, a około 40 osób stopień naukowy doktora. Wyniki swoich badań naukowcy podsumowują, publikując rokrocznie blisko 4 tysiące prac - monografii, podręczników, artykułów, recenzji, skryptów, bibliografii oraz haseł encyklopedycznych. Wiele tekstów ukazuje się na łamach prestiżowych, w tym zagranicznych pism. Pracownicy naszej uczelni każdego roku realizują blisko 100 konferencji naukowych oraz uczestniczą w około 1500 konferencjach krajowych i zagranicznych. Naukowcy z UMCS prowadzą ok. 150 projektów badawczych nadzorowanych przez Narodowe Centrum Nauki, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju oraz ministra nauki oraz ok. 20 projektów z programów Unii Europejskiej i innych źródeł międzynarodowych, jak również kilkadziesiąt projektów wspierających młodych naukowców, otwierających im drogę do kariery naukowej. Aktywnie włączają się w coroczny "Lubelski Festiwal Nauki", "Dzień Ziemi", "Noc Biologów" czy "Noc Uniwersytetów", podczas których prowadzą pokazy laboratoryjne, wykłady otwarte i zajęcia dla dzieci, młodzieży i dorosłych mieszkańców Lubelszczyzny.

Naukowcy z UMCS stanowią ważne zaplecze eksperckie dla instytucji rządowych, samorządowych i pozarządowych. Pełnią rolę ekspertów, cieszą się ogromnym uznaniem środowiska naukowego, dlatego wybierani są na członków ciał opiniodawczych, zasiadają w radach naukowych i programowych. W roku 2010 przy Wydziale Ekonomicznym powołano Radę Przedsiębiorców skupiającą wybitnych menedżerów przedsiębiorstw i instytucji finansowych, szefów korporacji zawodowych oraz instytucji samorządowych. Wydział Prawa i Administracji przez ponad 50 lat swego istnienia wyraźnie zwiększał swój potencjał naukowy, stając się w ciągu tego czasu z najmłodszego wydziału prawa w Polsce jednym z najlepszych. Dowodem na to niech będzie fakt, iż lubelscy prawnicy są (i byli w przeszłości) sędziami najwyższych organów wymiaru sprawiedliwości: Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego, Trybunału Konstytucyjnego i Trybunału Stanu. Z kolei Wydział Politologii jest miejscem licznych debat, wymiany myśli różnorakich środowisk politycznych, społecznych i kulturalnych, w tym mniejszości narodowych, prężnym ośrodkiem współpracy i mobilności międzynarodowej, kuźnią kadr przyszłych dziennikarzy i samorządowców, a jego pracownicy cenionymi ekspertami i komentatorami życia publicznego. Wydział ma szczególne zasługi w propagowaniu dziedzictwa paryskiej "Kultury", m.in. dzięki nagrodzie im. Jerzego Giedroycia oraz Stypendium im. Leopolda Ungera.

Technologie fotoniczne i wyprawy na Arktykę

Zakres tematów badawczych podejmowanych w UMCS jest niezwykle szeroki - uczeni prowadzą prace nad przełomowymi wynalazkami w dziedzinach nauk o życiu i zdrowiu, opracowują nowe metody diagnostyczne i terapeutyczne, konstruują innowacyjne materiały lub urządzenia, analizują zachodzące w świecie procesy fizykochemiczne, ekonomiczne, społeczne, polityczne i kulturowe, prowadzą wnikliwe obserwacje środowiska i zmian klimatu, są zaangażowani w badania terenowe, mają swój wkład w tworzenie dzieł muzycznych i plastycznych. Uniwersyteccy badacze są laureatami nagród Fundacji na rzecz Nauki Polskiej zwanych "polskimi Noblami", mogą też poszczycić się nagrodami prezydenta RP, ministra nauki, prezydenta miasta i marszałka województwa za wybitne osiągnięcia naukowe. Najbardziej prestiżowe osiągnięcia naukowców z UMCS są od trzech lat honorowane Nagrodą Naukową "Marii Curie" za wyjątkowo ważne dla danej dyscypliny indywidualne lub zespołowe osiągnięcia i odkrycia naukowe.

Jednym z wiodących przykładów zaawansowanych prac badawczych nad technologiami przyszłości jest rozwój technologii fotonicznych. Pierwsze w tej części Europy światłowody powstały w latach 70. w Lublinie. Badania w Zakładzie Chemii UMCS zainicjował, nieżyjący już, prof. Andrzej Waksmundzki we współpracy z profesorami z Politechniki Warszawskiej. Kontynuujący jego badania, również już nieżyjący, prof. Jan Rayss tak wspominał początki: "Zaczęło się dość anegdotycznie. Zajmowaliśmy się wtedy chromatografią - w Europie znana była lubelska szkoła chromatografii. Umieliśmy wytwarzać cienkie rureczki ze szkła - kapilary. Pewnego dnia któryś z profesorów stwierdził, że gdyby do kapilary wlać ciecz o wyższym współczynniku załamania światła niż szkło, to światło nie wyjdzie z rdzenia rurki - tak narodziły się światłowody".

Na Wydziale Biologii i Biotechnologii UMCS największe zainteresowanie wzbudzają prace zespołu prof. Janusza Szczodraka dotyczące produkcji enzymu mutanazy. Jest to enzym, który rozkłada mutan - główny składnik płytki nazębnej przyczyniającej się do powstawania próchnicy. Prace zespołu doceniane są na całym świecie.

Kolejnym znakomitym przykładem budowania marki naukowej naszego uniwersytetu są dokonania uhonorowane przez redakcję "National Geographic", która rokrocznie typuje pięć najważniejszych odkryć polskiej nauki. Wśród nagród za rok 2011 po raz pierwszy znalazły się dwie z Lublina i obie powędrowały w ręce naukowców z UMCS. Zdobywcą pierwszego miejsca został zespół pracowników Instytutu Archeologii z Wydziału Humanistycznego w składzie: prof. Andrzej Kokowski, mgr Marcin Piotrowski, Artur Troncik. Lubelscy archeolodzy dokonali niezwykle cennego znaleziska - ponad 40 sztuk głównie srebrnej biżuterii z Grodów Czerwieńskich, którą wykopali we wsi Czermno w powiecie tomaszowskim. Precjoza były w ziemi ok. 750 lat.

Drugi nagrodzony w tym samym konkursie lubelski zespół to pracownicy Wydziału Biologii i Biotechnologii: prof. Nikodem Grankowski, prof. Marek Tchórzewski, prof. Agnieszka Szuster-Ciesielska, dr Dawid Krokowski, mgr Leszek Wawiórka. Naukowcy ci dokonali odkrycia na skalę światową, wyizolowując antygen malarii (substancja białkowa wywołująca produkcję przeciwciał w organizmie), który może posłużyć do wyprodukowania szczepionki przeciwko malarii.

Na szczególne wyróżnienie zasługuje także prof. Wiesław Gruszecki z Zakładu Biofizyki Instytutu Fizyki UMCS, który został jednym z nielicznych laureatów prestiżowego programu TEAM Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Jest to program, który ma zwiększać zaangażowanie młodych uczonych w prace badawcze realizowane w najlepszych zespołach i laboratoriach naukowych w Polsce. Biofizycy pracują nad lekiem neutralizującym grzybicę - jedną z głównych przyczyn śmierci chorych na AIDS.

Warto podkreślić, iż UMCS należy do elitarnego grona sześciu polskich instytucji naukowych prowadzących długookresowe badania na obszarze Arktyki. Lubelscy naukowcy badają środowiska przyrodnicze w zachodniej części Spitsbergenu. Prowadzą obserwacje w rejonie bazy naukowej Calypsobyen zlokalizowanej we wzniesionych ponad sto lat temu obiektach dawnej kopalni węgla kamiennego. Rokrocznie udostępniane są naukowcom z Wydziału Nauk o Ziemi, jako letnia baza naukowa do realizacji szerokiego spektrum badań obejmujących skutki globalnych zmian środowiskowych, z wykorzystaniem najnowszych światowych technik i urządzeń pomiarowych. Badania Spitsbergenu, prowadzone przez polskie ekspedycje naukowe, trwają od ponad 70 lat.

500 milionów złotych na rozwój

Uniwersytet nieustannie się rozbudowuje - w głównej mierze dzięki środkom z funduszy UE. Wychodząc naprzeciw potrzebie zapewnienia naukowcom zaplecza do badań w zakresie kierunków priorytetowych dla gospodarki, UMCS pozyskał na ten cel blisko 500 mln zł. Największą inwestycją jest projekt "ECOTECH COMPLEX - Człowiek, Środowisko, Produkcja" - przedsięwzięcie polegające na budowie innowacyjnego kompleksu analityczno-programowego, które będzie realizować wysoko zaawansowane technologicznie badania naukowe w ramach czterech modułów: BIOL-MED, AGRO, ECO, FOOD. W centrum pojawi się unikalny w skali światowej rezonans magnetyczny, jakiego w Polsce nie posiada żadna jednostka. Na uwagę zasługują także nowoczesne, imponujące obiekty dydaktyczne - Wydział Nauk o Ziemi i Gospodarki Przestrzennej oraz Instytut Informatyki. Nowe oblicze zyskało również Akademickie Centrum Kultury "Chatka Żaka", gdzie ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego powstał Inkubator Medialno-Artystyczny wyposażony w nowoczesny sprzęt radiowo-telewizyjny.

- Uniwersytet Marii Curie Skłodowskiej jest czołowym ośrodkiem naukowym po wschodniej stronie Wisły. Pomimo faktu, iż środki finansowe na badania naukowe są nieporównywalnie mniejsze wobec budżetów najlepszych uczelni w Europie i na świecie, naukowcy UMCS nie zrażają się i realizują swoją misję prowadzenia badań na wysokim poziomie. Osiągnięcie znaczącej pozycji w kraju to cel na najbliższe lata, jaki wyznaczył sobie uniwersytet - podkreśla prof. dr hab. Ryszard Dębicki pełniący od dwóch kadencji funkcję prorektora ds. badań naukowych i współpracy międzynarodowej.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na kurierlubelski.pl Kurier Lubelski