Czarnogóra: konsekwencje upadku rządu Dritana Abazovicia. Środa z Instytutem Europy Środkowej

Porozumienie pomiędzy Czarnogórą a Serbską Cerkwią Prawosławną. Rząd Czarnogóry, na czele z premierem D. Abazoviciem, 1 sierpnia 2022 r., pomimo zastrzeżeń organizacji pozarządowych oraz Czarnogórskiej Akademii Nauk podpisał porozumienie z patriarchą Serbskiej Cerkwi Prawosławnej Porfirijem. Porozumienie to dokument, który gwarantuje Serbskiej Cerkwi Prawosławnej m.in. rozdział Kościoła od państwa; uznaje ciągłość SCP od 1219 r.; gwarantuje nienaruszalność własności SCP; daje SCP możliwość wprowadzenia nauczania religii w szkołach. Przyznanie Cerkwi szerszych praw w porównaniu z innymi wspólnotami wyznaniowymi rodzi obawy o jeszcze większy wpływ Serbii na Czarnogórę.

Upadek rządu po 113 dniach. Podpisanie porozumienia z SCP przyczyniło się do wypowiedzenia poparcia dla rządu D. Abazovicia. Demokratyczna Partia Socjalistów (DPS) zarzuciła premierowi faworyzowanie SCP w stosunku do innych wspólnot religijnych, fałszowanie czarnogórskiej historii, wzrost napięć w społeczeństwie oraz opóźnienia w wypełnianiu zobowiązań wobec Unii Europejskiej. 20 sierpnia 2022 r. 50 spośród 81 posłów wyraziło wotum nieufności wobec rządu Czarnogóry. W opinii D. Abazovicia wotum nieufności jest wynikiem prób walki jego rządu z przestępczością zorganizowaną, która to stara się zdestabilizować państwo. Jako przykład podał firmę Bemax, wcześniej kojarzoną z osobami z DPS. Bemax jest właścicielem partii papierosów skonfiskowanych w maju 2022 r. w czarnogórskim porcie Bar.

Konsekwencje kryzysu w Czarnogórze. Obecny kryzys polityczny powoduje niestabilność Czarnogóry i oddala państwo od reform związanych z akcesją do Unii Europejskiej. Niepewną sytuację wykorzystuje także Rosja. Pod koniec sierpnia 2022 r. doszło do ataków hackerskich na instytucje rządowe Czarnogóry. Czarnogóra, podobnie jak Serbia, uważana była za sojusznika Rosji, jednak w 2017 r. wstąpiła do NATO, przyłączyła się także do sankcji przeciw Rosji po jej agresji na Ukrainę.

Serbska Cerkiew Prawosławna, podobnie jak i prorosyjska oraz proserbska partia DF, są postrzegane jako wyraziciele rosyjskich wpływów w Czarnogórze. Ponadto podsycana jest „tradycyjna” polaryzacja społeczeństwa czarnogórskiego i elit politycznych pomiędzy zwolennikami bliskości z Serbią, wspieranymi przez SCP i utrzymującymi dobre relacje z Rosją, a tymi, którzy popierają rozwój tożsamości czarnogórskiej i współpracę z Zachodem.

Powołanie nowego rządu może odbyć się na podstawie wyników wyborów parlamentarnych z sierpnia 2020 r. Jeśli jednak w ciągu 90 dni nie zostanie uformowany rząd, wówczas można się spodziewać wyborów parlamentarnych pod koniec 2022 r. lub wraz z wyborami prezydenckimi, zaplanowanymi na wiosnę 2023 r.

Dr Anna Jagiełło-Szostak, starszy analityk w Zespole Bałkańskim Instytutu Europy Środkowej w Lublinie

Więcej informacji i aktualnych komentarzy na stronie internetowej Instytutu Europy Środkowej w Lublinie TUTAJ.