Co symbolizuje opłatek wigilijny? Zgodnie z tradycją ze zwierzętami też można się podzielić

Kiedy na niebie pojawiała się pierwsza gwiazdka, jako nawiązanie do tej betlejemskiej, rozpoczynano wieczerzę wigilijną. Zanim domownicy zasiedli do stołu, w ich dłonie trafiał opłatek, wypiekany z mąki pszennej i wody.

Muzeum Rolnictwa im. ks. Krzysztofa Kluka w Ciechanowcu, Instytucja Kultury Województwa Podlaskiego przypomina:

Od najdawniejszych czasów ludzie dzielili się chlebem na znak braterstwa, pokoju, miłości i pojednania. Wierzono, że opłatki posiadają wiele właściwości dobroczynnych, przynoszą pomyślność, zapewniają harmonię, zgodę i szczęście rodzinne, opiekę Bożą.
Obdzielano nim oraz resztkami potraw, sianem spod obrusa i słomą ze snopka wszystkie zwierzęta gospodarskie. Istniało przekonanie, że radości Bożego Narodzenia dostąpić winien cały świat, także służące ludziom zwierzęta.

Opłatek dla zwierząt ma zazwyczaj inny kolor, niż ten przewidziany dla ludzi. Można spotkać na przykład różowy albo błękitny. Często ma taki przy sobie organista, który jest wysyłany do parafian, zwłaszcza na wsiach i rozprowadza opłatek przed świętami.

Opłatki były wykorzystywane również we wróżbach ludowych. Kolorowe opłatki były zanoszone w wigilię zwierzętom, a pozostawione kawałki święconego wypieku miały chronić dom przed piorunem i ogniem, podaje Dom Sztuki Ludowej Polart.

Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego ma na swojej stronie opracowanie, które również opisuje zwyczaj dzielenia się opłatkiem ze zwierzętami:

Tradycją na wsi było, że po kolacji wigilijnej, gospodarze często z dziećmi szli do zagrody i dawali po kawałku kolorowego opłatka wszystkim zwierzętom. Nasi przodkowie wierzyli, że takie zachowanie ochroni zwierzęta domowe przed chorobami. Wskazane było, żeby krowom opłatek dawała kobieta, ponieważ wtedy będą się darzyć i dawać dużo mleka, natomiast innym zwierzętom gospodarz, aby były silne i zdrowe. Opłatek miał chronić zwierzęta również i od czarów.

Muzeum Wsi Mazowieckiej przypomina o niezwykłych ozdobach świątecznych wykonanych z opłatka.

Na wsiach robiono z nich kołyski dla małego Jezuska i gwiazdy, a także światy. Te ostatnie przybierały formę przestrzennych kul, bądź skomplikowanych fasetowych konstrukcji.

Takie dekoracje z opłatka były ozdobą izby w czasie świąt Bożego Narodzenia. „Wierzono, że dzięki ich obecności w kolejnym roku nie zabraknie w domu chleba, zaś w gospodarstwie przyniosą urodzaj". Przygotowana przez siebie ozdobę gospodyni zawieszała na włosie z końskiego ogona przy belce stropowej, na snopie lub choince, czasem też w oknie.