"Gwiozda Łowicko" na Lubelszczyźnie! Perebory zostały wyróżnione

- Tkactwem zajmowałam się od lat szkolnych. Najpierw robiłam rzeczy, które potrzebne były kiedyś w gospodarstwie. Trzeba było utkać jakiś posag, żeby miała panna. Tak to się zaczęło - mówi "Kurierowi Lubelskiemu" pani Stanisława Kowalewska – tkaczka z Nowego Holeszowa (pow. włodawski).

Pani Stanisława od najmłodszych lat miała do czynienia z haftem. Jej mama tkała i należała do Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Jak tłumaczy, kiedyś w każdym domu były warsztaty i robiło się na krośnie.

- Później przyjęła mnie chrzestna, mamy siostra, która też była bardzo słynną tkaczką w tamtych latach (przyp. red. Stanisława Baj) i nauczyłam się tkać perebory. I robię to do tej pory - wspomina.

Perebory to haft robiony na krośnie w warsztacie tkackim, który przebiera się nie igłą, a deseczką i czółenkiem. Nadbużańskie tradycje tkackie zostały w 2016 r. wpisane na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego.

- To nie jest taka praca siedząca, że ręcznie robisz gdzieś w kąciku cichutko. Tylko to duży warsztat i tam jedną deską przybieram te niteczki. A tych niteczek zależy od szerokości może być 900 i 1000. Liczy się je tak, żeby wychodził wzór, który jest na pereborze - tłumaczy pani Stanisława Kowalewska.

W pracach wykorzystuje najczęściej kolorowe nici bawełniane oraz wełniane z przewagą kolorów czarnych i czerwonych. Perebory można podziwiać na wykonanych przez nią koszulach damskich i męskich, obrusach, bieżnikach narzutach czy serwetach.

Tkaczka z Nowego Holeszowa od 1990 r. należy do Stowarzyszenia Twórców Ludowych, jest również członkinią Stowarzyszenia Twórców Kultury Nadbużańskiej im. Janusza Kalinowskiego we Włodawie oraz udziela się w Nadbużańskim Uniwersytecie Ludowym w Husince. Jest też wyróżniana na wielu konkursach w 2009 r. otrzymała honorową odznakę „Zasłużony dla Kultury Polskiej”, a w 2013 r. Nagrodę im. Oskara Kolberga. Teraz przyszedł czas na kolejne wyróżnienie. Pani Stanisława Kowalewska jest pierwszą osobą z województwa lubelskiego, która otrzymała **"Gwiozdę Łowicko"** (8 września). To nagroda przyznawana przyznana przez Burmiastrza Miasta Łowicz od 2011 r. w dwóch kategoriach: twórcom ludowym oraz za upowszechnianie i ochronę kultury ludowej. Na płytach wmurowanych na rynku w Łowiczu widnieje "gwiozda", czyli jeden z typów charakterystycznej łowickiej wycinanki. Wniosek o przyznanie nagrody złożył lubelski skansen.

- Bardzo jestem tym wzruszona. Dziękuję Muzeum Wsi Lubelskiej, że mnie tak bardzo dobrze potraktowali. Jestem im za to wdzięczna - mówi przejęta pani Stanisława i wspomina, że uroczystość była bardzo podniosła.

Wyróżniona tkaczka dwa razy w roku prowadzi warsztaty w Muzeum Wsi Lubelskiej, a w tym roku mogliśmy też ją spotkać na Festiwalu Re:tradycja – Jarmark Jagielloński. Zapowiada, że jak zdrowie pozwoli to w przyszłym roku też nas odwiedzi.