Kto czyta książki, żyje podwójnie – Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa 2.0

Narodowy Program Rozwoju Czytelnictwa 2.0 stanowi kolejną edycję realizowanego od 2016 r. programu rządowego mającego na celu wspieranie działań wzmacniających czytelnictwo w Polsce. To największy i jeden z najważniejszych – z uwagi na skalę oddziaływania i budżet w wysokości ponad miliarda złotych – programów Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Program zakłada zwiększanie dostępu do wszelkich formatów książek, wsparcie dla bibliotek publicznych jako lokalnych ośrodków życia społecznego i centrów dostępu do kultury i wiedzy oraz promowanie czytania książek jako sposobu na wzmacnianie kompetencji posługiwania się językiem ojczystym. Działania w ramach NPRCz 2.0 są realizowane przez Bibliotekę Narodową, Instytut Książki, Ministerstwo Edukacji i Nauki oraz Narodowe Centrum Kultury w czterech priorytetowych obszarach wsparcia, które uwzględniają:

• poprawę oferty bibliotek publicznych poprzez zakup nowości wydawniczych (BIBLIOTEKA NARODOWA),
• inwestycje w infrastrukturę bibliotek publicznych poprzez budowę i modernizację bibliotek (INSTYTUT KSIĄŻKI),
• zakup nowości wydawniczych do placówek wychowania przedszkolnego, bibliotek szkolnych i pedagogicznych (MEiN),
• program dotacyjny dla bibliotek, obejmujący rozwijanie i aktywizację lokalnych społeczności, w których biblioteka jest przestrzenią do wspólnej działalności twórczej, wzmacnianie kompetencji pracowników bibliotek oraz kampanię społeczno-informacyjną, mającą na celu wzmocnienie potencjału bibliotek i popularyzację zalet czytelnictwa (NARODOWE CENTRUM KULTURY).

W Polsce działa ponad 2,5 tys. bibliotek publicznych, które wraz ze swoimi filiami tworzą sieć prawie 8 tys. instytucji. To miejsca, gdzie każdy chętny znajdzie ciekawe książki, wiele bibliotek pełni też funkcję lokalnych ośrodków kultury. Celem, jaki stawia sobie NPRCz 2.0 na lata 2021–2025, jest dofinansowanie bibliotek, tak by zapewnić im fundusze na zakup nowości wydawniczych i bestsellerów oraz modernizację i udogodnienia, które uczynią je miejscami jeszcze bardziej atrakcyjnymi i przyjaznymi dla wszystkich grup wiekowych, w tym dla seniorów.

Dzięki NPRCz 2.0 blisko pół miliarda złotych trafi na rynek wydawniczy, a kolejnych kilkaset milionów zostanie przeznaczonych na modernizację i budowę bibliotek publicznych. Przyznane w ramach NPRCz 2.0 dofinansowanie pozwoli bibliotekom oferować szeroki wachlarz dostępnych bezpłatnie książek, także w formatach cyfrowych, oraz filmów, płyt i gier. Dzięki dofinansowaniu biblioteki będą mogły również oferować ciekawe wydarzenia kulturalne, stając się nowoczesnymi lokalnymi centrami dostępu do rozrywki, kultury i wiedzy.

Realizacja działań skierowanych do bibliotek publicznych odbywa się na kilku poziomach. Przede wszystkim kontynuowane są kluczowe zadania poprzedniej edycji programu, czyli zakup nowości wydawniczych do bibliotek, poszerzone w latach 2021–2025 o możliwość finansowania zakupu usług zdalnego dostępu do treści w formatach e-booków, audiobooków czy synchrobooków, oraz inwestycje w infrastrukturę bibliotek. O dofinansowanie inwestycji infrastrukturalnych w ramach NPRCz 2.0 mogą ubiegać się instytucje zlokalizowane w miastach do 100 tys. mieszkańców – poprzednia edycja NPRCz uwzględniała wyłącznie mniejsze ośrodki do 50 tys. mieszkańców. Szczególne wsparcie w programie otrzymają zabytkowe obiekty biblioteczne oraz te, które od lat nie były remontowane. Przewidziana została również budowa nowych, energooszczędnych budynków bibliotecznych.

W 2022 r. placówki wychowania przedszkolnego oraz biblioteki szkolne i pedagogiczne otrzymały za pośrednictwem Ministerstwa Edukacji i Nauki dofinansowanie na łączną kwotę prawie 29,4 mln zł. Przyznane środki przeznaczono przede wszystkim na zakup nowych książek, ale także na wsparcie działań promujących czytelnictwo, w tym: zakup nagród książkowych dla dzieci biorących udział w akcjach czytelniczych, organizację spotkań autorskich, wystaw, konkursów oraz zakup sprzętu komputerowego, oprogramowania i czytników e-booków. Instytut Książki realizuje w ramach NPRCz 2.0 w 2022 r. wsparcie w zakresie modernizacji budynków dla 58 bibliotek publicznych na łączną kwotę dofinansowania około 93 mln zł. Jeśli zaś chodzi o dofinansowanie dla działań kulturalnych bibliotek, w 2022 r. łączna kwota wyniosła prawie 5,5 mln zł. Narodowe Centrum Kultury realizuje w ramach NPRCz 2.0 projekt dotacyjny mający na celu wzmocnienie roli bibliotek publicznych jako „trzeciego miejsca” jednoczącego społeczność lokalną działaniami kulturalnymi, co ma na celu rozwój aktywnego czytelnictwa.

Aktywny udział w kulturze może być wyśmienitą formą spędzania wolnego czasu. W ramach NPRCz 2.0 w 2022 r. odbyły się dwa wydarzenia z cyklu „Czytanie na trawie”. 11 czerwca 2022 r. wszyscy chętni mogli wziąć udział w spektaklu dźwięku i światła ze strefą wymiany książek w parku przed Królikarnią w Warszawie, a 24 września 2022 r. odbyło się „Czytanie na trawie” z czytelniczą grą terenową, warsztatami dla dzieci oraz strefą wymiany książek w Ogrodzie BUW w Warszawie.

NPRCz 2.0 zapewnia również wsparcie dla edukatorów, w tym dla nauczycieli i bibliotekarzy, którzy w swojej codziennej pracy promują czytelnictwo wśród dzieci i młodzieży. Na stronie internetowej NPRCz 2.0 znaleźć można materiały ilustracyjne do pobrania za darmo (https://nprcz.pl/dla-rodzicow-i-nauczycieli/). Wśród nich są m.in. grafiki z popularnymi postaciami literackimi oraz ilustracje, których „głównymi bohaterami” są książki. Do bazy dołączono także kolorowanki dla najmłodszych, dopiero zaczynających swoją czytelniczą przygodę. Materiały można wykorzystać w trakcie lekcji, zajęć dodatkowych, jak i spotkań w bibliotece. W bazie materiałów NPRCz 2.0 do pobrania są też poradniki dla rodziców, które mogą stanowić źródło inspiracji, jak zachęcić dziecko do czytania książek. W nowym roku w bazie NPRCz 2.0 znajdą się pomoce interaktywne, np. „niekalendarz” z wyzwaniami książkowymi na każdy miesiąc 2023 r. do systematycznego uzupełnienia przez uczniów i edukatorów, a także czytelnicza gra online.

Wszystkich zainteresowanych współczesnymi bibliotekami zapraszamy do oglądania cyklu telewizyjnego, zrealizowanego w ramach NPRCz 2.0, pt. „Eureka Biblioteka!”. Bohaterami pierwszej serii będzie 16 niezwykłych bibliotek z całej Polski, które dzięki wsparciu NPRCz 2.0 stały się prawdziwymi „trzecimi miejscami”, oferującymi najpopularniejsze książki, audiobooki, winyle, warsztaty, wystawy, a nawet własne koncerty i przestrzenie muzealne dla osób w każdym wieku. Premiera trzeciego odcinka odbędzie się już 31 grudnia o godz. 18.15 w TVP Kultura.

Szczegółowe informacje dotyczące programu NPRCz 2.0 i bieżących działań z nim związanych można znaleźć pod adresem: https://nprcz.pl oraz w mediach społecznościowych.