Ładne oczy masz, ale czy o nie dbasz? Rozmowa z optometrystą

Na początek może dla pana proste pytanie, ale nasi czytelnicy mogą tego nie wiedzieć. Kim jest optometrysta i czym się różni od okulisty?

Optometrysta jest specjalistą ochrony wzroku, który zajmuje się badaniem układu wzrokowego, doborem korekcji okularowej, soczewkowej, może prowadzić terapię widzenia, która jest głównie skierowana do dzieci, a także prowadzenie akcji informacyjno-edukacyjnych o ochronie układu wzrokowego. Praca okulistów jest o wiele bardziej rozszerzona, oni zajmuje się również chorobami oczu między innymi takimi jak jaskra, zaćma, powikłaniami cukrzycy. Są okuliści specjalizujący się chirurgii oka, powiek, opieką nad osobami słabowidzącymi i niewidomymi.

Czy optometrysta jest lekarzem?

Optometrysta jest zawodem medycznym, nie jesteśmy lekarzami. To troszkę takie porównanie do fizjoterapeuty i lekarza rehabilitant. Możemy kształcić się na uczelniach medycznych, ale także na zwykłych. Ja akurat ukończyłem Uniwersytet Medyczny w Poznaniu, ale ten kierunek jest także dostępny na Uniwersytecie Warszawskim, Adama Mickiewicza w Poznaniu czy Uniwersytecie Śląskim.

Czy możemy chodzić wymiennie do okulisty i optometrysty, czy jednak wasze zawody powinny się uzupełniać?

Nasze zawody się uzupełniają i tak naprawdę optometria jest częścią okulistyki. Do kogo pacjent ma się udać to zależy z czym ma problem Jeśli jest problem z ostrością widzenia od razu może zgłosić się do optometrysty, nie musi czekać w kolejce do okulisty. Pacjenci nie powinniśmy się obawiać wizyt u optometrysty, ponieważ osoby posiadające wykształcenie wyższe w dziedzinie optometrii mają odpowiednie kompetencje by zajmować się badaniem osób z wadami wzroku. Jeśli podczas badania optometrystycznego pojawi się jakaś oznaka, która nas zaniepokoi, to na pewno skierujemy taką osobę na dalsze badania u specjalisty, którym może być okulista, czy ortoptysta. To także jest zawód medyczny, jednak zajmuje się on problemami widzenia obuocznego i niedowidzenia. Wszystkie te zawody są zawodami pokrewnymi i właśnie dlatego powinny się uzupełniać w opiece nad pacjentem.

A gdzie w tym zestawieniu jest miejsce dla optyka?

Optyk zajmuje się wykonaniem okularów wg recepty wystawionej przez optometrystę lub okulistę. On zajmuje się doborem odpowiednich szkieł, ich poprawnym montażem w oprawkach okularowych, a także dopasowaniem samych oprawek w taki sposób by klient w okularach czuł się komfortowo. Także schemat powinien wyglądać w następujący sposób: najpierw wybieramy się do optometrysty, później ewentualnie do okulisty, jeśli zachodzi taka potrzeba, a na końcu do optyka, który wykona nasze okulary.

Mówi się, że oczy są zwierciadłem duszy, ale to tylko część prawdy. Ponoć optometrysta podczas badania może także stwierdzić inne zaburzenia oprócz niewyraźnego widzenia.

Oczywiście. Sam pacjent może o tym nie wiedzieć, ale my znając budowę oka i to jak powinno prawidłowo wyglądać, możemy stwierdzić kiedy nasz pacjent ma problem np. z zaćmą, skrzydlikiem, czy siatkówką. Zwracamy wtedy na to uwagę i jeśli podczas wywiadu z taką osoba nie zaznaczyła ona że ma jakieś inne problemy zdrowotne, informujemy ją o tym i polecamy by skierowała się do lekarza, na przykład pierwszego kontaktu by ten pokierował ją na kompleksowe badania. Oczy, a także samo widzenie to bardzo skomplikowany proces. Oprócz tego, że widzimy jakiś obraz, musimy go przekształcić na impuls elektryczny, który dociera do mózgu, później w ośrodku widzenia jest odbierany i odpowiednio interpretowany. To troszkę jak z pociągiem i wagonikami. Na każdej z tych dróg mogą wystąpić problemy, które powodują że kolejne wagoniki mogą się wykoleić i prowadzić do coraz większych problemów. Widzenie to proces fizyczny, biochemiczny, neurologiczny, a także psychologiczny.

Jak wygląda badanie optometrystyczne, czym różni się od badania okulistycznego i jak powinniśmy się do niego przygotować?

Przede wszystkim należy być wypoczętym. Badanie optometrystyczne jest procesem złożonym i bardzo szczegółowym, dlatego najważniejsze jest by oko nie było zmęczone nadmiernym patrzeniem w ekran telefonu, laptopa czy telewizora. Najlepiej badania optometrystyczne wykonuje się rano. Wtedy oczy są wypoczęte (pod warunkiem że nie jesteśmy nocnymi markami lub nie pracowaliśmy w nocy), panie lepiej by zrezygnowały z makijażu, ponieważ różnie drobinki mogą się dostać na powierzchnię oka i je podrażniać. Spełniając te warunki, badanie przebiega w bardziej komfortowych warunkach i jest o wiele bardziej obiektywne. Oprócz tego nie ma żadnych innych przeciwwskazań, no chyba że jest to wizyta związana z doborem soczewek kontaktowych, wtedy makijaż jest całkowicie niewskazany, ponieważ może podrażnić oko. Długość trwania badania jest zależna od tego pod jakim kątem będzie przeprowadzane. Na pierwszej wizycie, gdy przychodzi nowy pacjent musimy go poznać, pod względem jego potrzeb, dotychczasowych doświadczeń, stanu zdrowia, jaki prowadzi tryb życia, jak dużo czasu spędza przed ekranami, jaki jest charakter jego pracy. Patrzymy na naszego pacjenta całościowo, owszem, naszym priorytetem są oczy, ale na ostrość widzenia wpływają także inne czynniki. W przypadku wizyt podczas których będziemy dobierać soczewki kontaktowe sprawa może wyglądać inaczej i na jednej wizycie się nie kończyć. Pierwsza wizyta może potrwać nawet godzinę, ponieważ tak jak przy doborze okularów przeprowadzamy badanie ostrości widzenia, później dobieramy soczewki kontaktowe, uczymy pacjenta jak je zakładać i zdejmować. Gdy pacjent potrafi już posługiwać soczewkami, umawiamy się na wizytę kontrolną.

Właśnie, od pewnego czasu popularne jest zamawianie soczewek kontaktowych w internecie. Czy jest to dobry pomysł i doradza go pan swoim pacjentom?

I tak i nie. Jeśli to są pacjenci, którzy już noszą soczewki od lat, mają doświadczenie z ich aplikowaniem i zdejmowaniem, a także ich pielęgnacją możemy zamawiać soczewki na stronach producentów z dostawą do domu. Jeśli jest to nowy pacjent to konieczna jest wizyta w gabinecie, podczas której dobierzemy odpowiedni rodzaj soczewek, pokażemy jak je poprawnie aplikować, a także jak pielęgnować. Według standardów Polskiego Towarzystwa Optyków i Optometrii, a także firm zajmujących się produkcją i dystrybucją soczewek kontaktowych zaleca się co najmniej 2 wizyty. Ta podczas której badamy wzrok i pokazujemy jak aplikować soczewki, a także wizyta kontrolna, na której sprawdzamy czy nasze oczy dobrze „współpracują” z soczewkami. Oczywiście jest to teoretyczne, bo czasem potrzeba więcej czasu na dobór i aplikację soczewek. Wtedy zapraszamy pacjenta na dodatkowe wizyty.

Czy istnieją przeciwwskazania do noszenia soczewek kontaktowych?

Tak. To na przykład zespół suchego oka, cukrzyca, pacjenci, którzy nie potrafią samodzielnie zdjąć i założyć soczewek, a także pacjenci jednooczni. W tym ostatnim przypadku chodzi o bezpieczeństwo zdrowego oka, ponieważ soczewki mogą podrażniać oko i doprowadzać do stanów zapalnych, a nie możemy doprowadzić do narażenia utraty wzroku w widzącym oku. Z cukrzycą to są już nie jest bezwzględny zakaz, ale musimy być pod stałą opieką specjalisty.

Jak często powinniśmy kontrolować nasz wzrok u optometrysty?

Jest takie powiedzenie „Badaj wzrok raz na rok”. Oznacza to, że osoby posiadające wadę wzroku powinny chociaż raz w roku zgłosić się na wizytę do optometrysty, który skontroluje to, czy nasza wada się pomniejsza, lub pogłębia. Wtedy decydujemy o kierunku dalszej terapii i możemy skorygować wszelkie błędy. W przypadku osób posiadających skomplikowaną wadę wzroku, okres ten może się zmniejszyć do jednej wizyty na pół roku.

Jeszcze na koniec proszę mi powiedzieć jakie ćwiczenie możemy wykonywać podczas pracy, aby nasze oczy troszkę odpoczęły.

Złotą zasadą jest 20/20/20, czyli co 20 minut, spójrz na odległość 20 stóp (ok. 6 m), przez 20 sekund. Warto też zrobić sobie co jakiś czas przerwę, aby przejść się, porozciągać, napić wody. Dodatkowo kreślenie wzrokiem ósemek, ćwiczenia wyostrzania przedmiotów znajdujących się w dali i bliży, a także intensywne i pełne mruganie powiekami. Ludzie bardzo często zapominają o mruganiu, a ten gest ma ogromne znaczenie w higienie i zdrowiu naszego oka.

Dziękuję bardzo za rozmowę.