Lubelskie sądy nadal zamknięte. Ministerstwo pracuje nad ich „odmrożeniem”

Terminy rozpraw i posiedzeń jawnych zostały odwołane do 15 maja. Wyjątkiem są sprawy pilne, które dotyczą m.in. ograniczenia wolności i zastosowania europejskiego nakazu aresztowania, z zakresu ustawy o ochronie zdrowia psychicznego oraz niektóre posiedzenia w sądach rodzinnych.

- Zasady, które obowiązywały przez cały kwiecień zostały przedłużone

- informuje sędzia Barbara Markowska, rzecznik Sądu Okręgowego w Lublinie.

Ograniczenia w funkcjonowaniu sądów w całej Polsce wprowadzono w pierwszej połowie marca. Odwołanie spraw i ograniczenie liczby osób, które miałyby pojawiać się w sądach były reakcją na rozwijającą się epidemię. Środowisko prawnicze alarmuje, że efektem obostrzeń mogą być w przyszłości ogromne opóźnienia w wydawaniu wyroków. Dlatego nad „odmrożeniem” sądów pracuje Ministerstwo Sprawiedliwości.

Resort proponuje przywrócenie biegu terminów w sprawach, które mogą być rozpatrywane na posiedzeniach niejawnych. Kolejne rozwiązania to m.in.

• rozpoznawanie spraw w pierwszej instancji w składzie jednoosobowym,
• wnoszenie spraw pilnych do z wykorzystaniem ePUAP-u
• i prowadzenie rozprawy w trybie telekonferencji, bez konieczności stawiennictwa w budynku sądu.

Prawnicy przypominają, że już teraz w pewnym zakresie jest możliwe prowadzenie rozpraw w formie videokonferencji, na przykład w sprawach cywilnych. - Jednak istnieje warunek - zastrzega mec. Bartosz Przeciechowski, adwokat z Lublina. - Wszyscy powinni znajdować się w trakcie takiej rozprawy w budynkach sądowych, na przykład sędziowie w Lublinie, jedna strona w sądzie w Zamościu, a druga w sądzie w Szczecinie. W aktualnej sytuacji trzeba to zmienić i dopuścić takie video-rozprawy z miejsc pobytu stron oraz ich pełnomocników. Jeśli stronę reprezentuje adwokat to zazwyczaj będzie w stanie tak pomóc klientowi, żeby jego prawo do rozpoznania sprawy przez sąd nie zostało naruszone - wyjaśnia adwokat.

Obawy środowiska prawniczego budzi dopuszczenie rozpoznawania spraw na posiedzeniach niejawnych zamiast na dostępnej dla stron rozprawie. Zdaniem med. Bartosza Przeciechowskiego, konstytucja przewiduje prawo do jawnego rozpoznania sprawy, a wyjątki od tej zasady są ścisłe. W sprawach karnych może dojść do sytuacji, gdy oskarżony pozostanie na sali sam, bez możliwości wskazania osób zaufanych. W takich przypadkach sąd powinien wyznaczać obrońcę z urzędu.

- Kwestie techniczne także mogą powodować dla niektórych osób trudność, co więcej - części uczestników spraw sądowych po prostu nie stać na odpowiednie urządzenia.

Teoretycznie wszyscy mamy komputery, komórki i szybki internet, jednak musimy pamiętać o osobach w trudniejszej sytuacji. One także mają prawo do sądu i w takich przypadkach państwo musi je wspomóc - mówi adwokat.

Terminy jeszcze dłuższe
Ograniczenia w funkcjonowaniu sądów trwają już drugi miesiąc. Jak długo polski wymiar sprawiedliwości może tak funkcjonować? - Mimo tego, że sytuacja epidemiczna jest trudna i wymusza ograniczanie kontaktów bezpośrednich, to jednak życie społeczne musi się toczyć, zaś jego ważnym elementem jest funkcjonowanie systemu prawnego, który rozwiązuje sytuacje sporne. Terminy rozpoznawania spraw nawet w warunkach nieepidemicznych w części sądów były bardzo długie. Obecnie nastąpi ich wydłużenie. Wobec tego konieczne jest poszukiwanie już teraz rozwiązań, które nie doprowadzą do ogromnych zatorów w przyszłości, po odwołaniu stanu epidemii - zastrzega adw. Bartosz Przeciechowski.

Rozwiązania, nad którymi pracuje Ministerstwo Sprawiedliwości, miałyby zostać wprowadzone w drugiej połowie maja.