Lublin. Jakie tajemnice skrywa malownicza cerkiew na cmentarzu przy ul. Lipowej? [ZDJĘCIA]

Cerkiew wzniesiono w latach 1901-1904 z fundacji prezesa Izby Skarbowej w Lublinie, Andrzeja Iwanowicza Dejkuna. Był on również działaczem komitetu parafialnego przy soborze Podwyższenia Krzyża Pańskiego na Placu Litewskim. Chciał w ten sposób upamiętnić swoją zmarłą żonę.

Cerkiew powstała według projektu G.G. Artynowa, jako obiekt dwukondygnacyjny. Górna kondygnacja obecnie pw. Niewiast Niosących Wonności do Grobu Chrystusa, dolna podziemna pw. św. męczennika Andrzeja Stratelatesa.

– Artynow zaprojektował również dekoracyjną formę architektoniczną o cechach charakterystycznych dla budownictwa ruskiego dla bramy prowadzącej na cmentarz prawosławny od ulicy Lipowej. Murowana, tynkowana brama powstała w 1903 roku i ma formę arkady nakrytej daszkiem z cebulastym hełmem, z przejazdem bramnym na całej szerokości i furtkami bocznymi wydzielonymi dodatkowymi ozdobnymi przęsłami ogrodzeniowymi. W tympanonie (detal architektoniczny - przyp. red.) od frontu centralnie umieszczona w tondzie ikona Zmartwychwstania Pańskiego, wpleciona w ornament z wici roślinnej informuje Dariusz Kopciowski, Lubelski Wojewódzki Konserwator Zabytków.

W części dolnej cerkwi znajduje się krypta (częściowo zagłębiona w ziemi) przykryta marmurowymi płytami w poziomie posadzki. Zlokalizowano w niej oprócz grobu fundatorów również grób gubernatora lubelskiego, Włodzimierza Tchórzewskiego.

Elewacje zewnętrzne budowli zostały zaopatrzone w bogaty detal architektoniczny o formach charakterystycznych dla architektury cerkiewnej tego okresu. Dominuje czerwona cegła zastosowana jako tło, detale wykonane zostały z białej cegły oraz z profilowanych kształtek w tym samym kolorze.

W pasie przyziemia znajduje się cokół w zwieńczeniu ściany fryz z dekoracyjnie ułożonych cegieł i ciemnobrązowych glazurowanych metop - kafli - z ornamentem roślinnym. Cerkiew wieńczyło pięć kopuł ze złotymi pięcioramiennymi krzyżami odlanymi w lubelskiej metalurgicznej fabryce „E. Plage i T. Laśkiewicz”.

W latach 2013-2014 przeprowadzono kompleksowe roboty budowlane, prace konserwatorskie i restauratorskie przy wystroju elewacji obejmujące: wątek ceglany, kafle -metopy, boniowane tynki, elementy metalowe i okna, obróbki blacharskie, izolację poziomą i pionową oraz drenaż terenu wokół cerkwi.

W 2017 r. poddano pełnej konserwacji i restauracji obraz pt. „Zmartwychwstanie”, który znajduje się w cerkwi. Obraz jest w kształcie prostokąta i przedstawia Chrystusa wznoszącego się nad otwartym sarkofagiem, który jest adorowany przez klęczącego, odzianego w antykizujące suknie Anioła.

W latach 2005-2008 pracami renowacyjnymi objęty był ikonostas.