Matura 2015: Polski (ODPOWIEDZI, ARKUSZE)

Matura 2015. W czwartek maturzyści zdają m.in. biologię

Matura 2015: Polski na początek (ZDJĘCIA, WIDEO)

MATURA 2015. Język polski (poziom podstawowy) - przykładowe ODPOWIEDZI do testu:
1.1.
O modzie językowej.
lub
Jakie formy językowe są obecnie modne?
lub
Popularne formy językowe w języku publicznym.

Matura z j. polskiego. Sprawdź swoją wiedzę (TEST)

1.2.
Podobieństwo:
Celem obu zabiegów jest wpłynięcie na odbiorcę, uzyskanie jego oczekiwanej reakcji.
Różnica:
Perswazja oznacza przekonywanie, łączy się z sugestią, jest zabiegiem etycznym. Manipulacja posługuje się nieetycznymi środkami językowymi i traktuje odbiorcę tekstu przedmiotowo.

1.3.
Tak, Jerzy Bralczyk przestrzega tabu językowego, ponieważ nie podaje przykładów wulgaryzacji współczesnego języka.

1.4.
Tendencja 1.
Funkcjonalizacja wypowiedzi.
Przykłady:
- nauczanie wzorców skutecznej komunikacji,
- posługiwanie się perswazją i manipulacją w tekstach publicznych,
- uznawanie promocji, autoprezentacji czy kreowania wizerunku za uzasadnione i potrzebne formy komunikacji.

Tendencja 2.
Nastawienie na atrakcyjność wypowiedzi.
Przykłady:
- naruszanie tabu językowego,
- egzaltacja wypowiedzi,
- w wypowiedziach mówionych dbanie o tempo, natężenie głosu i akcent.

1.5.
a) różnica między omawianymi tendencjami:
Nastawienie na funkcjonalność języka łączy się z poważnym podejściem do języka. Dążenie do atrakcyjności przyzwala na zabawę językiem.
b) najważniejszy skutek tych tendencji:
Społeczne przyzwolenie na obecność przejawów obu tendencji w języku.

1.6.
Ten awangardowy (śmiały, pomysłowy) reżyser zatrudnił wybitnych (znakomitych) aktorów, więc czekamy na jego nowy świetny film (kinowy przebój).

1.7.
Jerzy Bralczyk w swoim artykule opisuje zjawisko mody językowej w języku publicznym. Zauważa, że w tego typu wypowiedziach dominują dwie tendencje: funkcjonalizacja wypowiedzi i nastawienie na jej atrakcyjność. Ma to służyć zwiększeniu skuteczności komunikacji oraz nawiązaniu kontaktu z odbiorcą. Za najważniejszą zmianę w podejściu do współczesnego języka publicznego uznaje Bralczyk społeczną akceptację dla wyżej wymienionych tendencji.

2.1.
Wada czytania nowych książek:
Poczucie zagubienia, świadomość, iż przeczytanie wszystkich książek jest niemożliwe.
Wada czytania tych samych książek:
Brak czasu na czytanie nowych, nieznanych nam książek.

2.2.
1. – e
3. – f
7. – c

2.3.
Przytoczone cytaty popierają stanowisko autora na temat lektury znanych i nieznanych książek.

2.4.
Łańcuszek szczęścia – osobiste doświadczenia czytelnicze, które prowadzą do odkrycia swoich ulubionych lektur.
Kosmos – nieskończona ilość lektur, których nigdy nie zdołamy przeczytać w ciągu naszego życia.

2.5.
a) Pan Tadeusz Adama Mickiewicza,
b) Myśl wyrażoną we fragmentach Epilogu Pana Tadeusza można uznać za zgodną z oczekiwaniami czytelników opisanych przez Wojciecha Nowickiego, gdyż obaj autorzy zwracają uwagę na kojącą moc literatury, poczucie spokoju, które ona przynosi i oparcie, jakie daje człowiekowi.

Komentarz do tematu 1. ("Wolna wola człowieka czy siły od niego niezależne – co przede wszystkim decyduje o ludzkim losie? Rozważ problem i uzasadnij swoje zdanie, odwołując się do podanego fragmentu Lalki, całego utworu Bolesława Prusa oraz innego tekstu kultury. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów")

W rozprawce argumentacyjnej konieczne jest sformułowanie stanowiska wobec problemu podanego w poleceniu. Można je też rozumieć jako sformułowanie tezy. Najlepiej jest swoje stanowisko zawrzeć we wstępie. Pytanie pojawiające się w naszym temacie maturalnym umożliwiało swobodę w tej dziedzinie, ponieważ zawierało sformułowanie: co przede wszystkim decyduje o ludzkim losie? Nie było też konieczne jednoznaczne rozstrzygnięcie na korzyść wolnej woli człowieka czy sił od niego niezależnych. Podobną swobodę dostrzec można również w interpretacji tego, czym mogą być owe siły kierujące niezależnie od człowieka jego życiem.
Załączony fragment Lalki opisuje wrażenia Wokulskiego zwiedzającego Paryż. Bohater dostrzega pewne prawa i logikę w architekturze Paryża. Mówi też o fatalizmie losów jego mieszkańców. Odwołuje się przy tym do głośnych idei pozytywistycznych, takich jak organicyzm i ewolucjonizm. Analiza tych partii powieści wskazywałaby więc na fakt, iż nie tylko ludzie wpływają na swój los.
Na podstawie znajomości całej powieści możemy w zależności od postawionej tezy sformułować różne argumenty i podać wiele przykładów: odwołać się do
koncepcji człowieka – lalki, marionetki niemającej wpływu na swój los lub napisać o sile miłości, której ulega Wokulski. Z drugiej strony kariera Stanisława Wokulskiego pokazuje, iż sami kształtujemy swój los i możemy wiele osiągnąć.
Temat wypracowania umożliwia odwołanie się do wielu tekstów kultury, w tym także lektur szkolnych. Tragedie starożytne pokazują bowiem problem zależności człowieka od fatum i jego tragizm z tym związany. Witold Gombrowicz w Ferdydurke ukazuje człowieka upupionego, któremu otoczenie innych ludzi przyprawia kolejne gęby. Uczniowie mogli też odwołać się literatury wojny i okupacji ukazując, w jaki sposób historia determinuje nasz los. Podobnym argumentem byłoby odwołanie się do koncepcji człowieka bożego igrzyska. Z drugiej strony funkcjonują postaci literackie samodzielnie kształtujące swój los, takie jak romantyczni indywidualiści.
Na egzaminie maturalnym uczniowie mogli też wykazać się znajomością filmu i teatru, muzyki i tekstów ikonicznych a także reklamy i gier komputerowych. To właśnie reklama bywa często siłą, która manipuluje nami i steruje naszym życiem. Interesujące byłoby rozważenie jej wpływu na życie współczesnego człowieka. Jeden z moich uczniów pisząc o wolnej woli, odwołał się do wyboru, przed jakim stanął Neo w filmie Matrix. Ten przykład jest także adekwatny i otwiera wspaniałe możliwości interpretacyjne.

Komentarz do tematu 2. ("Zinterpretuj podany utwór. Postaw tezę interpretacyjną i ją uzasadnij. Twoja praca powinna liczyć co najmniej 250 słów")

Elizabeth Bishop
Ta jedna sztuka
(tłum. Stanisław Barańczak)

W sztuce tracenia nie jest trudno dojść do wprawy;
tak wiele rzeczy budzi w nas zaraz przeczucie
straty, że kiedy się je traci – nie ma sprawy.

Trać co dzień coś nowego. Przyjmuj bez obawy
straconą szansę, upływ chwil, zgubione klucze.
W sztuce tracenia nie jest trudno dojść do wprawy.

Trać rozleglej, trać szybciej, ćwicz – wejdzie ci w nawyk
utrata miejsc, nazw, schronień, dokąd chciałeś uciec
lub chociażby się wybrać. Praktykuj te sprawy.

Przepadł mi gdzieś zegarek po matce. Jaskrawy
blask dawnych domów? Dzisiaj – blady cień, ukłucie
w sercu. W sztuce tracenia łatwo dojść do wprawy.

Straciłam dwa najdroższe miasta – ba, dzierżawy
ogromniejsze: dwie rzeki, kontynent. Nie wrócę
do nich już nigdy, ale trudno. Nie ma sprawy.

Nawet gdy stracę ciebie (ten gest, śmiech chropawy,
który kocham), nie będzie w tym kłamstwa. Tak, w sztuce
tracenia nie jest wcale trudno dojść do wprawy;
tak, straty to nie takie znów (Pisz!) straszne sprawy.

Elizabeth Bishop, Ta jedna sztuka, [w:] Od Chaucera do Larkina.
400 nieśmiertelnych wierszy 125 poetów anglojęzycznych z 8 stuleci,
wybrał, przełożył i opracował Stanisław Barańczak, Kraków 1993

We wstępie rozprawki interpretacyjnej należy sformułować koncepcję interpretacyjną wiersza, która ma być ogólna, spójna, obejmować cały utwór i odnosić się do jego sensów niedosłownych. Np.: Utwór Elisabeth Bishop "Ta jedna sztuka" opisuje doświadczenie straty, jakie dotyka w życiu każdego człowieka. Spośród różnych rodzajów strat najdotkliwsza jest utrata miłości, którą przeczuwa poetka. Jednak podmiot liryczny wydaje się pogodzony z tym, iż strata jest nieodłącznym elementem losu człowieka.
Analizując i interpretując utwór, uczeń powinien zwrócić uwagę na różne rodzaje strat i ich gradację, związek utworu z biografią poetki, ironiczny dystans do życia, funkcję powtórzeń, wyliczeń i kolokwializmów, znaczenie tytułu, grę słów w ostatniej strofie. Warto także opisać kreację podmiotu lirycznego i wyobrażonego adresata. Wnioski wzbogaciłoby odwołanie do kontekstów, np. do Trenów Jana Kochanowskiego opisujących doświadczenie śmierci (straty) dziecka.