Matura 2020. Psycholog: Nie ulegajmy presji doniosłości matury

Jeszcze wiele lat przed maturą, mówi się uczniom, jak ważny jest to egzamin oraz jak duży wpływ może on mieć na ich przyszłe życie. Co Pani sądzi o tej praktyce?
Maturze przypisywane jest zbyt duże znaczenie. Nie chodzi oczywiście o to, by dewaluować wiedzę encyklopedyczną, ale nie można przekazywać nastolatkom, że jest to główne kryterium oceny ich wartości jako ludzi. Zwłaszcza, że okres liceum to czas, kiedy człowiek zaczyna głębiej myśleć nad tym kim jest, a co za tym idzie - co nadaje mu wartość.

Matura – owszem, jest to egzamin, do którego należy systematycznie się uczyć oraz podejść z należytą rzetelnością, ale w żadnym wypadku nie określa to późniejszych powodzeń życiowych.

Czy jest to egzamin potwierdzający dojrzałość?
Przypisywanie maturze takich zwrotów, jak egzamin dojrzałości tylko potęguje wokół niej aurę, która będzie generować o wiele więcej stresu, niż by to uzasadniała sama jej materia. Na dojrzałość nie składa się sam intelekt. To dojrzałość emocjonalna jest kluczowa, a ta nie jest prostoliniowo powiązana z ilością pobranej nauki. W programie szkolnym brakuje zajęć kształtujących kompetencje społeczne, uczących podstaw funkcjonowania emocjonalnego, a dopiero te kategorie mogłyby pretendować do miana sprawdzających ową dojrzałość życiową. Wiedza naukowa jest tyko jednym z aspektów.

Jak matura wpływa na stan psychiczny uczniów?
Wszystko zależy od jednostki, każdy z nas jest inny, mamy też różną odporność psychiczną. Nie sądzę jednak, by w wielu przypadkach był to stres motywujący, a wręcz przeciwnie. Są młodzi ludzie, którym nauka idzie gorzej lub po prostu wolą realizować się na innych płaszczyznach. Słysząc o znaczeniu matury np. że to jest to wyznacznik udanego życia zawodowego - będą doświadczać permanentnego napięcia lękowego, które nie służy zdrowiu psychicznemu.

Osoby wrażliwsze lub pozbawione wystarczającego wsparcia w domu są w takiej sytuacji podwójnie narażone na zaburzenia nerwicowe czy reakcje depresyjne.

Jak w takim razie powinni zachować się rodzice? Jak mogą okazywać swoje wsparcie?
Często sami rodzice ulegają owej „presji doniosłości matury" i sami zanadto to przeżywają, a ich zachowanie udziela się dzieciom. Niejednokrotnie, mimo że w dobrej wierze, nakłaniają dzieci do nauki ponad swoje siły. Pokłosiem takiego myślenia jest obserwowana od paru lat niepokojąca praktyka przeładowywania swoich pociech korepetycjami. Często odbywa się to kosztem czasu na rozmowy o emocjach, a to jak wspomniałam jest niezwykle ważną kwestią, jeśli chodzi o dojrzałość i bezpieczne wejście w dorosłe życie.

Jak radzić sobie ze stresem na kilka dni przed egzaminem?
Po prostu pozwolić sobie na chwilę relaksu, nie identyfikować tego z lenistwem czy brakiem odpowiedzialności. Pozwolić sobie odetchnąć, to najlepsze co możemy zrobić przed egzaminem. Takie zachowanie przed maturą nie tylko pozwoli się trochę uspokoić oraz uporządkować myśli, ale też „nauczy" organizm odpowiedniego podejścia nie tylko do matury, ale do każdej ważnej sprawy w życiu. Będzie to utrwalać nam zdrowy wzorzec, że w życiu na ogół większość spraw, które stoją przed nami - to nie zagrożenia mające podważyć nasze poczucie własnej wartości, lecz zadania rozwojowe, z których ostatecznie wyciągniemy korzyści.