Mija 90 lat od otwarcia jesziwy w Lublinie. Zobacz na zdjęciach, jak wygląda teraz

Idea powstania wyższej szkoły rabinackiej powstała w 1923 roku na zjeździe Żydów ortodoksyjnych w Wiedniu. Religijna uczelnia wyższa miała umożliwić naukę wszystkim zdolnym Żydom. Inicjatorem przedsięwzięcia był rabin Majer Szapiro. Budowa jesziwy wymagała wielkich nakładów finansowych, dlatego poproszono o wsparcie społeczność żydowską na całym świecie. Tylko dzięki wykładom i wystąpieniom rabina w Ameryce, Kanadzie, Niemczech i Czechosłowacji udało się zebrać ponad 50 tys. dolarów.

Dlaczego wybór padł akurat na Lublin?

- Ten pomysł nawiązywał do idei Lublina jako żydowskiego Oksfordu. Lublin był miastem o silnej tradycji nauczania Talmudu, bo od XVI wieku istniała tu słynna jesziwa kształcąca rabinów. Z pewnością ten wybór był również związany z drukarstwem żydowskim, które stosunkowo wcześnie zaczęło u nas działać na ziemiach polskich.

Pomysł powstania jesziwy w naszym mieście był nawiązaniem do wielkich tradycji Lublina nazywanego Jerozolimą Królestwa Polskiego - zwraca uwagę Joanna Zętar z Ośrodka "Brama Grodzka - Teatr NN".

Uroczyste otwarcie jesziwy odbyło się 24 czerwca 1930 roku (28 siwan 5690). Do miasta przybyło wtedy około 10 tysięcy Żydów z całej Polski. Ulice udekorowano kwiatami i transparentami, a nad gmachem uczelni powiewał sztandar państwowy i czarno-biały - haftowany w desenie złoto-niebieskie - sztandar uczelni.

- Na zdjęciach z tego wydarzenia widzimy tłum ludzi. To było poważne wyzwanie logistyczne. Z tego powodu zwiększono liczbę pociągów jadących do Lublina oraz uruchomiono dodatkowe miejskie linie autobusowe kursujące od dworca kolejowego do ulicy Lubartowskiej. Spokoju pilnowało i kierowało ruchem kilkuset porządkowych i policjantów

- mówi Zętar.

Gmach Jeszywas Chachmej Lublin został zaprojektowany przez Agenora Smoluchowskiego. Budynek był tak wielofunkcyjny, że studenci nie musieli praktycznie go opuszczać. W środku oprócz sal wykładowych, pokoi dla studentów, była też synagoga, mykwa, stołówka z koszernymi posiłkami, ogród i bardzo bogato wyposażona biblioteka.

Aby zostać studentem jesziwy należało znać na pamięć kilkaset stron Talmudu. Kurs nauczania trwał 5 lat. Około 130 studentów jesziwy pochodziło na ogół z niewielkich, prowincjonalnych miast południowo-wschodniej Polski, ale wśród nich było też kilku studentów z zagranicy. Założyciel uczelni, rabin Szapiro, nie doczekał pierwszego rocznika absolwentów Jesziwas Chachmej Lublin, bo zmarł w 1933 roku w wyniku komplikacji pogrypowych.

Lata świetności uczelni nie trwały długo, wraz z wybuchem II wojny światowej i zajęciem miasta przez Niemców w budynku ulokowano posterunek niemieckiej żandarmerii, a od 1942 r. szpital. Po wojnie budynek został przekazany Akademii Medycznej w Lublinie, która kształciła tam studentów i pracowników służby zdrowia aż do 2003 r. Obecnie właścicielem budynku jest Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie oraz zarząd spółki zarządzającej hotelem Ilan, który działa w zabytkowym obiekcie.

W tym roku przypada 90. rocznica uroczystego otwarcia znanej na całym świecie uczelni religijnej – Jeszywas Chachmej Lublin. W najbliższy piątek w Galerii Ratusz odbędzie się wystawa autorstwa Andrzeja Samborskiego i Jerzego Liniewicza, która składa się z fotografii historycznych i aktualnych, opatrzonych poetyckim komentarzem. W wydarzeniu zapowiedział udział naczelny rabin Polski Michael Schudrich.