Muzeum Lubelskie od 1 października oficjalnie jest już narodowym

Pod względem formalno-prawnym na pewno tak. Pracował i pracuje nad tym zespół prawników i nawet oni byli zaskoczeni, że tak wiele aspektów wymagać będzie uzgodnienia. Chodzi nie tylko o zmianę danych w rozmaitych rejestrach, NIP, REGON itp. Ten proces trwa właściwie od prawie pół roku, przeprowadziliśmy inwentaryzację całego mienia, żeby było wiadomo, co jedna instytucja przekazuje drugiej. Chodzi m.in. o 240 tysięcy muzealiów czy kilkanaście tysięcy pozycji w księgozbiorze.

Na pewno stajemy się jednym z wyróżnionych muzeów, takich jednostek jest w Polsce zaledwie 11. Trafiamy na listę najbardziej prestiżowych instytucji, docenione zostały zbiory, którymi dysponujemy, uznano, że są jednymi z najistotniejszych dóbr narodowych.
Oznacza to też poprawę naszej pozycji w Polsce ale i na arenie międzynarodowej. Jeśli chcemy ubiegać się o ważne wystawy, wypożyczenia dzieł sztuki, także z innych krajów, to będąc Muzeum Narodowym zyskujemy większą wiarygodność co do tego, że jesteśmy pewnym partnerem. A to oznacza, że będziemy mogli w Lublinie oglądać np. ciekawsze wystawy, dzieła najbardziej cenionych twórców.

Nie będziemy musieli, jak dotąd, walczyć o rządowe dotacje, środki dla nas będą zaplanowane w budżecie Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Co oczywiście nie oznacza, że nie będziemy stawać do konkursów o różne dotacje. Na pewno jednak fundusze będą bardziej uzależnione od realnych potrzeb - do tej pory dotacja, którą otrzymywaliśmy z Ministerstwa, była zawsze taka sama.

Na rozmowę na ten temat dopiero przyjdzie czas. Moim zadaniem jest teraz precyzyjne wykazanie naszych potrzeb, także inwestycyjnych.

Dotychczas zmiany na scenie politycznej – centralnej czy lokalnej – w żaden sposób nie rzutowały na funkcjonowanie Muzeum czy moją pracę w nim. Spodziewam się, że tak będzie nadal.

Niewiele. Formalnie od 1 października są pracownikami Muzeum Narodowego.

Przede wszystkim – niczego nie oddajemy, jak to zostało zasugerowane, skarbowi państwa. Wszystko, co miało i ma muzeum, nadal należy do muzeum. Warto podkreślić, że dobra, którymi dysponujemy, to nie są pamiątki o charakterze lokalnym, ale dziedzictwo kulturalne, które jest wspólne i ponadlokalne. Chciałabym też odpowiedzieć na pojawiający się zarzut, że w sprawie przekształcenia nie było konsultacji społecznych. Sam fakt podjęcia uchwały sejmiku województwa o zamiarze utworzenia Muzeum Narodowego w Lublinie sprzed kilku miesięcy rozpoczął konsultacje. Zainteresowane organizacje wypowiedziały się w tej sprawie.

Otwarcie po remoncie planujemy 18 grudnia. To będzie całkiem nowa odsłona instytucji. Wszystkie wystawy stałe zostaną pokazane na nowo. Dwie rzeczy - koniec remontu i przekształcenie – ciekawie zbiegają się w czasie. Będziemy mieć więc zupełnie nowe otwarcie – pod każdym względem.

Ten proces tak naprawdę trwał kilkadziesiąt lat, w tym czasie było co najmniej kilka przymiarek do podniesienia rangi Muzeum Lubelskiego do narodowego. Mówiło się o tym zwłaszcza w czasie reform samorządowych, co wynikało z kwestii administracyjnych. W połowie lat 90. ministerstwo kultury zdecydowało się na współprowadzenie instytucji. Był to dowód uznania dla zbiorów Muzeum i jego dokonań. Powrót do rozmów nastąpił w poprzedniej kadencji samorządowej. Przyczyniła się do tego z pewnością powstała w ministerstwie kultury idea utworzenia w Lublinie Muzeum Ziem Wschodnich Dawnej Rzeczypospolitej. Co do niego też były różne koncepcje – mówiło się o muzeum narodowym albo całkowicie samodzielnej jednostce. Ostatecznie zapadła decyzja, że ma być naszym oddziałem. Później wpadłam na pomysł, że jego siedzibą może być Pałac Lubomirskich na pl. Litewskim.

W lipcu podpisaliśmy umowę z warszawsko-berlińskim zespołem WXCA/RAA, który wygrał konkurs i do końca przyszłego roku ma przygotować dokumentację projektową z pozwoleniem na budowę. Na początku 2022 roku ogłosimy przetarg na budowę. Zakładam, że sama realizacja potrwa około dwóch lat. Zaczęliśmy także pozyskiwanie eksponatów.

Odzew jest bardzo duży, kontaktuje się z nami sporo osób z ziem odzyskanych. W październiku i listopadzie będziemy właśnie w tym celu jeździć m.in. do Wrocławia i na Śląsk. Oczywiście nie szukamy tylko dzieł sztuki. Interesują nas także, a może przede wszystkim, listy, dokumenty, zdjęcia. A także opowieści. Ostatnio w Warszawie nasi pracownicy przeprowadzili i nagrali rozmowę ze 104-latką, która zechciała się podzielić wspomnieniami związanymi z życiem na Kresach Wschodnich. Zbiór pamiątek przejmujemy po profesorze Ryszardzie Brykowskim.
Brakuje nam jeszcze ludzi i środków, żeby realizować te działania. Powstał jednak, na razie niewielki, zespół młodych ludzi, którzy podchodzą do sprawy z wielkim zapałem. Ta praca wymaga systematyczności, zaangażowania stałej grupy pracowników. Ważne jest zbudowanie zaufania u osób, które chcą nam przekazać pamiątki, opowiedzieć historie. A potem pielęgnowanie tych relacji.

Zapóźnienie infrastrukturalne w naszych instytucjach jest spore, a potrzeby modernizacyjne - ogromne. Przed nami więc na pewno kolejne inwestycje. Wśród najpilniejszych jest Muzeum Historii Miasta Lublina w Bramie Krakowskiej – mamy już dokumentację projektową, złożyliśmy wniosek do Funduszy Norweskich na dofinansowanie prac. Czekamy na rozstrzygnięcie konkursu, wkład własny ma zapewnić Ministerstwo Kultury.
Na uporządkowanie czeka kwestia Nałęczowa. Mamy tam kiepskie warunki lokalowe. Chata Żeromskiego to obiekt wyłącznie letni, poza sezonem nie da się tam prowadzić działalności, nie ma tam też infrastruktury sanitarnej. Plan jest taki, żeby ustawić obok pawilon wystawienniczy z niezbędnym zapleczem.
Nowej wystawy wymaga Muzeum Literackie im. Józefa Czechowicza, bo obecna jest dość archaiczna. Za te prace zabierzemy się, kiedy tylko administracja Muzeum wyprowadzi się z kamienicy, w której znajduje się instytucja (pracownicy przenieśli się tam na czas remontu na Zamku – red.).
Dostaliśmy też pieniądze na dokończenie remontu w Muzeum Martyrologii „Pod Zegarem”. Czekamy na rozstrzygnięcie przetargu na wykonawcę.