Nerki chorują po cichu, dlatego tylko regularna diagnostyka może pomóc uchronić się przed konsekwencjami przewlekłej choroby nerek

Nerki są jednymi z najważniejszych narządów w organizmie człowieka: filtrują krew z toksyn i produktów przemiany materii, regulują gospodarkę hormonalną oraz elektrolitową, a także wspomagają regulowanie ciśnienia tętniczego. Wykonują swoją pracę po cichu i tak samo też chorują.

Przewlekła choroba nerek to obok nadciśnienia tętniczego schorzenie najczęściej dotykające Polaków. Szacuje się, że na przewlekłą chorobę nerek w naszym kraju może cierpieć ponad 4,5 miliona osób, jednak ponad 90% z nich nie jest świadomych choroby. Zdiagnozowanych przypadków jest zaledwie 200 tysięcy. Dzieje się tak dlatego, że nerki nie bolą a objawy przewlekłej choroby nerek mogą być bardzo niespecyficzne lub nie występować wcale, zwłaszcza w początkowych jej stadiach. Choroba w tym czasie rozwija się w sposób niekontrolowany i bardzo często rozpoznanie zostaje postawione dopiero w stadium schyłkowej niewydolności, kiedy nerki nie są już w stanie dłużej spełniać swoich funkcji i konieczne jest poddanie się dializom.

Przewlekłą chorobę nerek można porównać do góry lodowej. My widzimy tylko wierzchołek - to 10% chorych, która jest świadoma tego, że choruje. Aż 90% chorych nie wie o swojej chorobie – to im chcemy powiedzieć #ZbadajNerki – bo chodzi o to aby o to nasze zdrowie jak najdłużej dbać. - mówi nefrolog dr n. med. Dorota Mierzyńska.

 
Pamiętajmy! Nefrony i zbudowane z nich nerki mają znikomą zdolność regeneracji i obumarcie nefronów to proces nieodwracalny. Całkowite wyleczenie przewlekłej choroby nerek nie jest możliwe. Możemy jednak spowolnić lub nawet zatrzymać proces chorobowy dzięki zmianie stylu życia oraz stosowaniu leków nefroprotekcyjnych.

Badania profilaktyczne są w stanie ostrzec nas przed rozwijającym się schorzeniem, dlatego powinny być wykonywane regularnie. Nerki nie bolą, dlatego tylko aktywne poszukiwanie choroby poprzez wykonywanie badań pozwoli wykryć przewlekłą chorobę nerek na wczesnym etapie i poprzez odpowiednie leczenie spowolnić lub nawet zatrzymać jej rozwój, a także odsunąć w czasie groźne powikłania. Do określenia stanu nerek wystarczą dwa podstawowe badania: krwi z oznaczeniem kreatyniny i moczu z oznaczeniem albuminurii.

Pierwsze z nich to badanie GFR, czyli badanie stężenia kreatyniny we krwi jest podstawowym narzędziem oceny kondycji nerek, które pozwala przy użyciu odpowiednich wzorów uzyskać wskaźnik eGFR – czyli wartość szacunkowej filtracji kłębuszkowej. Prawidłowe eGFR wynosi powyżej 90ml/min. O przewlekłej chorobie nerek mówimy, kiedy eGFR jest trwale niższe niż 60 ml/min przez ponad 3 miesiące.

Kolejnym badaniem, które pozwoli ocenić stan nerek jest ogólne badanie moczu z uwzględnieniem albuminurii, czyli ilości białek - albumin wydalanych z moczem. Prawidłowe wydalanie albuminy z moczem to <30 mg/dobę (lub wyrażone w innych jednostkach: 10 mg/g kreatyniny, 1 mg/mmol kreatyniny, <20 mg/l). Albuminurię, czyli stan podwyższonego wydalania albumin z moczem, rozpoznaje się w momencie, w którym wartości te przekraczają 30 mg/dobę.

Takie badania są niedrogie i łatwo dostępne, dlatego powinny być wykonywane u zdrowej osoby przynajmniej raz na dwa lata. Częstsze badanie zaleca się osobom w grupach ryzyka, czyli chorującym na serce, tu szczególnie niewydolność serca, mającym wysokie ciśnienie, cukrzycę typu 2, problemy z miażdżycą oraz chorującym na otyłość.

Oprócz wykonywania badań profilaktycznych, wszystkim osobom niezależnie od wieku i stanu zdrowia, w celu zniwelowania ryzyka wystąpienia przewlekłej choroby nerek zaleca się m.in.:

• utrzymywanie prawidłowej masy ciała;
• regularną kontrolę ciśnienia krwi;
• zwracanie uwagi na odpowiednie nawodnienie organizmu – spożywanie ok. 2 litrów wody dziennie;
• stosowanie zdrowej, bogatej w zdrowe tłuszcze i warzywa, diety;
• aktywność fizyczną – adekwatna do stanu zdrowia;
• niepalenie papierosów.

Każdy jest narażony na wystąpienie przewlekłej choroby nerek, jednak są pewne grupy osób u których to ryzyko jest większe. Jednym z czynników zwiększonego ryzyka wystąpienia przewlekłej choroby nerek jest wiek. Szacuje się, że częstość występowania choroby u osób powyżej 65 r.ż. jest większa niż u młodszej populacji i wynosi prawie 22%. Oznacza to, że prawie 1 na 5 osób w wieku senioralnym cierpi na choroby nerek [1].

Niestety przewlekła choroba nerek u pacjentów z tej grupy bardzo często pozostaje niezdiagnozowana, co jest związane z powszechnie współwystępującymi u seniorów jednostkami chorobowymi, takimi jak:

• nadciśnienie tętnicze,
• cukrzyca
• choroby sercowo-naczyniowe,

które mogą przez długi czas maskować objawy przewlekłej choroby nerek, jaki być jej powikłaniami w przypadku niewystarczająco wczesnego wykrycia. Dodatkowo wiele osób bagatelizuje spadek funkcji nerek u osób starszych, wiążąc go jedynie z naturalnym procesem zmniejszania się wartości przesączania kłębuszkowego z wiekiem, co może dodatkowo opóźnić postawienie odpowiedniej diagnozy i rozpoczęcie leczenia.

Kampania społeczna #OtwórzSerceNaNerki realizowana jest pod patronatem Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej oraz Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego. Jej celem jest budowanie świadomości odnośnie roli nerek w życiu każdego z nas oraz wpływu codziennych decyzji i nawyków na ich kondycje. Po więcej informacji o Kampanii i po materiały edukacyjne w temacie przewlekłej choroby nerek zapraszamy na stronę otworzsercenanerki.pl

[1] Badanie PolSenior2 pt. Badanie poszczególnych obszarów stanu zdrowia osób starszych, w tym jakości życia związanej ze zdrowiem, 2021 r.