Poczta w Lublinie. Historia, która zaczęła się od Chrobrego

Historia poczty w Polsce rozpoczyna się w czasach Bolesława Chrobrego. Pierwszy polski król, rozszerzając swoje władztwo, zobowiązał podległe miasta do dostarczania posłańców pieszych, konnych lub zapewnienia podwodów (koni na użytek posłańców). Chodziło o szybkie przekazywanie rozkazów między królem, a podległymi mu wasalami. Był to luksus niedostępny dla zwykłych poddanych, którzy aby przekazać wiadomość na odległość, musieli zdać się na dobrą wolę kupców lub innych podróżnych.

Pierwsza wzmianka o dostarczaniu podwodów (czyli posług komunikacyjnych) przez Lublin pochodzi z 1491 r. „Gdy król jechał z królową na Litwę, Lublin był zobowiązany dać 12 czterokonnych wozów do Parczewa lub Łukowa” - wyjaśnia Józef Kus, autor artykułu „Z dziejów poczty lubelskiej do 1866 r.”. Trakt prowadzący przez Lublin był na tyle ważny, że w 1629 r. wprowadzono pierwsze stałe połączenie poczty kurierskiej. Pierwszym dyrektorem „listów na poszcie lubelskiej” został zapewne Jan Rozyni, jeden z osiadłych w Lublinie Włochów. W tym czasie miasto liczyło ok. 11 tys. mieszkańców. Dla porównania, obecnie zameldowanych jest w nim ponad 320 tys. osób.

Przełomem była reforma Stanisława Augusta w 1765 r. Rozbudowano sieć pocztową, ustanowiono trakty, przy których stanęły urzędy i stacje przeprzę-gowe. Wprowadzono jednolitą taryfę opłat, poczta zaczęła służyć „wszelkiej kondycji ludziom”. W tym czasie urząd mieścił się prawdopodobnie w jednej z kamienic na Korcach (dzisiejsza ul. Królewska). Już w czasach zaborów poczta wprowadziła się do kamienicy, która dzisiaj nosi adres Krakowskie Przedmieście 19. W połowie XIX w. zaczęła się historia urzędu w miejscu bliskim do obecnego.

W 1844 r. wynajęto od Joanny Żarskiej jednopiętrowy budynek przy ul. Krakowskie Przedmieście 52. Dziś pod tym adresem mieści się m.in. McDonald’s. W 1861 r. na sąsiedniej działce rozpoczęto budowę nowego gmachu. Wzniesiono budynek o dwóch piętrach, z 11 oknami na każdym od ulicy i wejściem usytuowanym w centralnej części fasady. Po lewej stronie wytyczono wjazd na dziedziniec. Na zapleczu wybudowano kuźnię i wozownię.

Budynek ten, z niewielkimi zmianami, przetrwał do 16 lipca 1923 r., kiedy to w większości spłonął. „Nie dziwmy się, że gmach poczty został tak bardzo zniszczony pożarem; była to wszak bez mała strzeszasta chałupa «miejska». Karygodne niedbalstwo władz naczelnych zemściło się nielitościwie” - grzmiał ówczesny „Głos Lubelski”. Odbudowa gmachu nadała mu kształt, który znamy dziś. Obiekt zyskał jeszcze jedną kondygnację i pseudorenesansową attykę. W środku umieszczono zegar, a nad nim dużą rzeźbę orła w koronie. Po bokach wykuto herby województwa i miasta. Na miejscu dawnej stajni powstała sala teatralna. Nie przetrwała jednak długo.

Naloty niemieckie podczas II wojny światowej poważnie zniszczyły miasto. 9 września 1939 r. w ruinach kamienicy przylegającej do Poczty Głównej, zginął poeta Józef Czechowicz. Lotnicy oszczędzili pocztę. Po wkroczeniu Niemców, okupanci strącili orła z frontu gmachu, a na fasadzie umieścili znaki V - victoria, symbolizujące zwycięstwo III Rzeszy. Zwycięstwa, które okazało się tymczasowe.

W latach 50., 60., 70. budynek przebudowywano i modernizowano. Od strony ul. Kościuszki dobudowano nowe skrzydło. Na początku XXI w., na terenie dzisiejszego Urzędu Pocztowego Lublin 1 archeolodzy znaleźli pozostałości warsztatu garncarskiego, w tym pieców sprzed 500 lat. Ich elementy można oglądać w budynku Poczty Głównej.

Wykorzystałem fragmenty pracy pod red. Z. Nestorowicza pt. „Budynek Poczty Głównej w Lublinie - przeszłość i teraźniejszość”, Lublin 2006.

POLECAMY PAŃSTWA UWADZE:

Święto Pierogów w Bychawie: Koncert Beaty i Bajmu na finał (WIDEO, ZDJĘCIA)

Zobacz też: "Powstanie polski innowacyjny wielozadaniowy samolot". Wnioski po Polsko-Amerykańskiej Konferencji Nauki i Technologii /x-news/