Policja skarbowa sprawdzi legalność oprogramowania w firmach

Kontrole legalności oprogramowania to wynik nowych uprawnień inspektorów kontroli skarbowej. Od stycznia tego roku do ich zadań należy wykrywanie, zapobieganie i zwalczanie przestępstw i wykroczeń przeciwko prawom własności intelektualnej. – W kwietniu Urząd Kontroli Skarbowej w Lublinie rozpocznie kontrole legalności oprogramowania komputerowego – zapowiada Marek Kostyła, rzecznik lubelskiego UKS.

Przy okazji podatków

Kto może spodziewać się takiej kontroli? Każdy, kto prowadzi działalność gospodarczą. Niezależnie od tego, czy jest to jednoosobowa firma, czy zatrudniająca kilka tysięcy osób spółka giełdowa. Policja skarbowa nie zapuka do drzwi firmy specjalnie, by sprawdzić firmowe oprogramowanie, ale zrobi to przy okazji rutynowych kontroli podatkowych.

Na czym będzie polegać kontrola? Pracownicy lubelskiego UKS poproszą szefa firmy o okazanie umowy licencyjnej, nośnika (CD-ROM, dyskietki), Certyfikatu Autentyczności i faktury za zakup oprogramowania komputerowego.

Inserty da się sprawdzić

– Kontrolujący będą w pierwszej kolejności sprawdzać legalność programów użytkowanych w działalności danej firmy, czyli np. programy księgowe – wyjaśnia Kostyła. – Inne programy znajdujące się na firmowych komputerach również zostaną sprawdzone pod względem legalności. Dowodami legalności ich pochodzenia mogą być faktury zakupu, certyfikaty autentyczności, umowy licencyjne.

Co w sytuacji, jeśli nie mamy faktury, ponieważ płyta z programem była dołączona do gazety? – Tzw. inserty do gazet, czyli programy darmowe, posiadają cechy, które pozwolą kontrolującym to stwierdzić – mówi Kostyła.

My ujawnimy, resztę zrobi policja

– Naszą rolą będzie ujawnienie nieprawidłowości, jeśli takie stwierdzimy, zebranie dowodów i przekazanie sprawy organom ścigania, które dalej poprowadzą postępowanie – wyjaśnia Kostyła.

Kontrolerzy skarbowi będą współpracować z policją. – Wcześniej tylko my mieliśmy takie uprawnienia, teraz odciąży nas skarbówka. Ale może być też tak, że przy okazji swoich kontroli, skarbówka wykryje np. filmy z pornografią dziecięcą. Wtedy, oczywiście, zaczniemy dochodzenie – mówi Janusz Wójtowicz, rzecznik lubelskiej policji. – Wciąż też będziemy interweniować po sygnałach o nielegalnych programach w komputerach prywatnych osób.

Odpowiada szef

Za korzystanie z nielegalnego oprogramowania grozi kara grzywny, ograniczenia lub pozbawienia wolności od 3 miesięcy do 5 lat wraz z przepadkiem narzędzi przestępstwa, czyli komputerów i serwerów. Za legalność oprogramowania użytkowanego w firmie odpowiada pracodawca. To oznacza, że właściciel lub prezes może mieć kłopoty nawet wtedy, gdy piracki program zainstaluje bez jego wiedzy pracownik.

– Ja mam w sklepie jeden komputer, a w nim dwa legalne programy. Nie boję się kontroli, bo osobiście pilnuję, by nikt niczego nie instalował bez mojej wiedzy – mówi Tadeusz Kutnik, właściciel osiedlowego sklepu w Lublinie.

Duża firma, duży problem

Im większa firma, tym jednak problem może być większy. – Nasi informatycy zarządzają ponad 5 tys. komputerów. Przy takiej skali przykładamy zatem szczególną wagę do kwestii legalności oprogramowania – mówi Jacek Sierpień, asystent dyrektora IT Emperia Holding. – Wewnętrzne przepisy zakazują pracownikom instalowania na służbowych komputerach jakiegokolwiek oprogramowania.

W Emperii wdrożono specjalistyczny system kontrolny, który na bieżąco weryfikuje oprogramowanie zainstalowane na każdym stanowisku komputerowym. – Jeśli system wychwyci różnice, nasi pracownicy podejmują odpowiednie kroki, aby taką sytuację wyeliminować – mówi Sierpień.

Pilnuj się!

Eksperci radzą, by na wypadek kontroli odnaleźć oryginalne dokumenty, takie jak umowa licencyjna, dowód zakupu i nośniki. Zaznaczają przy tym, że sama płyta z programem nie jest wystarczającym dowodem legalności oprogramowania komputerowego. Dowodem jest faktura lub paragon i licencja.

Radzą też, by wyznaczyć pracownika, który zajmie się instalowaniem i nadzorem nad firmowym oprogramowaniem. I systematycznie sprawdzać, czy pracownicy nie instalują nielegalnych programów na firmowych komputerach.

Sprawdzili kasy

O ile kontrole legalności oprogramowania to najbliższa przyszłości, o tyle w kontrolach kas fiskalnych policja skarbowa jest już na dobre zaprawiona. W całym kraju tylko od 15 stycznia do 28 lutego wystawiono za brak paragonu lub kasy fiskalnej 7134 mandaty na kwotę 1,6 mln zł. Lubelski UKS w minionym roku wystawił prawie 4800 mandatów na kwotę ponad 850 tys. zł za sprzedaż towarów lub usług z pominięciem kasy fiskalnej.

– Zdarzały się także przypadki, gdy osoba prowadząca działalność gospodarczą i będąca zobowiązana z mocy prawa do rejestrowania sprzedaży w kasie fiskalnej nie posiadała takiej kasy – mówi Kostyła. – Najwięcej przypadków nierejestrowania sprzedaży w kasie fiskalnej kontrolujący ujawnili w podmiotach prowadzących sprzedaż wyrobów spożywczych, lokalach gastronomicznych, kioskach z prasą, a także na stacjach paliw. Niestety, takie praktyki uderzają w uczciwych podatników, czyniąc ich działalność mniej konkurencyjną.

Lekarze i prawnicy z paragonami

Od 1 maja kasy fiskalne muszą mieć również lekarze i prawnicy, jeśli ich roczny dochód przekroczył w ubiegłym roku 40 tys. zł (dla osób rozpoczynających działalność 20 tys. zł). – Na pewno nie od razu trzeba się obawiać kontroli. Będzie czas na wprowadzenie kasy – uspokaja Marta Szpakowska, rzecznik Izby Skarbowej w Lublinie.

Zgodnie z przepisami kodeksu karnego skarbowego niesolidnego podatnika, który działa z pominięciem kasy fiskalnej, można ukarać grzywną od 138,60 zł do 2772 zł.