Pomóż tworzyć ewidencję o grobach weteranów walk o Wolność i Niepodległość Polski

Do tej kategorii zaliczono zarówno groby osób, które walczyły o odzyskanie niepodległości Polski lub w obronie niepodległości i granic suwerennej Rzeczypospolitej Polskiej, biorąc udział w wojnach, działaniach zbrojnych i niepodległościowych oraz powstaniach narodowych w okresie od 1768 r. do 1963 r., jak i funkcjonariuszy cywilnych władz powstań narodowych, administracji podziemnego Państwa Polskiego w okresie wojny 1939–1945, członków władz i Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie w latach 1939–1990, a także podziemnych niepodległościowych organizacji cywilnych w latach 1945–1956.

Przykładowo do ewidencji wpisywane są groby uczestników powstań (listopadowego, styczniowego, wielkopolskiego, powstań śląskich oraz powstania warszawskiego), żołnierzy Wojska Polskiego walczących w wojnie polsko-bolszewickiej oraz II wojnie światowej (żołnierzy kampanii wrześniowej 1939 r., Armii Krajowej, Batalionów Chłopskich, Zrzeszenia Wolność i Niezawisłość, Narodowych Sił Zbrojnych, Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie).

Dokonanie wpisu do ewidencji może odbyć się na podstawie wniosku sporządzonego zarówno przez pracowników IPN, jak i na wniosek rodziny weterana, a także m. in. Na wniosek osoby fizycznej nie będącej rodziną, fundacji, stowarzyszenia, kościoła lub związku wyznaniowego.

Wpisanie grobu do ewidencji, poza zachowaniem pamięci o osobie spoczywającej w grobie, pozwala także na zachowanie materialnego śladu, tj. przeprowadzenie remontu pomnika na grobie lub wykonanie nowego. Przykładem grobu weterana, który udało się zachować jest grób uczestnika powstania 1863 r. Zenona Bolesława Kuleszy, zlokalizowany na cmentarzu przy ul. Lipowej w Lublinie.

Był to grób ziemny z metalowym krzyżem i tabliczką, na którym w roku ubiegłym na zlecenie lubelskiego IPN został wykonany okazały pomnik z piaskowca, dzięki czemu grób nie został zlikwidowany – podkreśla Sylwia Kostyra z Oddziałowego Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN w Lublinie.

Innym przykładem jest grób uczestnika wojny obronnej 1939 r., żołnierza 2 Korpusu Polskiego gen. W. Andersa, uczestnika walk o Monte Cassino w 1944 r. Bronisława Mikitiuka, zlokalizowany na cmentarzu parafialnym w miejscowości Oszczów gm. Dołhobyczów pow. hrubieszowski. Dzięki informacji uzyskanej przez IPN od osoby prywatnej, nie będącej jednak rodziną weterana, grób udało się wpisać do ewidencji, a następnie wykonać nowy pomnik z inskrypcją informującą o jego szlaku bojowym.

Jeśli w Państwa rodzinie zachowały się dokumenty, potwierdzające udział przodków w dziele odzyskania niepodległości lub w obronie granic, zachęcamy do podzielenia się tą wiedzą. Być może wśród rodzinnych pamiątek uda się odnaleźć książeczkę wojskową czy legitymację odznaczenia, które posłużą do potwierdzenia okoliczności przemawiających za uznaniem grobu za grób weterana walk o wolność i niepodległość Polski.

Być może w trakcie wizyt na cmentarzu w związku ze zbliżającymi się uroczystościami Wszystkich Świętych, natkną się Państwo na zaniedbane groby z inskrypcjami wskazującymi, że spoczywają w nich weterani. Szczególnie w przypadku uczestników powstania styczniowego, na ich grobach często zachowały się napisy wskazujące na udział w walkach: weteran 1863, uczestnik powstania styczniowego czy uczestnik powstania 1863. W takich przypadkach również prosimy o informację. Posłuży ona do wzbogacenia tworzonej bazy, a być może także do uchronienia grobu przed zapomnieniem - dodaje Sylwia Kostyra.

Formularz wniosku o wpis grobu do ewidencji można pobrać ze strony ipn.gov.pl, zakładka Upamiętnianie/ Groby weteranów walk o wolność i niepodległość Polski/ Wnioski o wpis do ewidencji.

Wypełniony wniosek wraz z załącznikami prosimy przesłać na adres: Oddziałowe Biuro Upamiętniania Walk i Męczeństwa IPN Oddział w Lublinie, ul. Wodopojna 2, 20-086 Lublin lub e-mail: [email protected]. W przypadku pytań lub wątpliwości prosimy o kontakt z pracownikami OBUWiM IPN Lublin.