Sokoły na wieży ratuszowej w Zamościu. Można je podglądać w Internecie

- To bardzo ważne, bo sokoły nie poradzą sobie bez pomocy człowieka – podkreśla Andrzej Tomasiak z Polskiego Związku Łowieckiego Zarządu Okręgowego w Lublinie. - Musimy zrobić wszystko, żeby te piękne ptaki uratować.

Szkodliwe pestycydy

Przed drugą wojną światową żyło w naszym kraju wiele sokołów. Opiewali je poeci, badali przyrodnicy. Dzieliły się one na populację bytująca na drzewach i taką, która wybierała do gniazdowania wysokie skały. Potem sokoły wędrowne można było już coraz rzadziej oglądać na niebie. Dlaczego? Wszystko zmieniło się w czasach wczesnego PRL-u, kiedy na masową skalę zaczęto stosować w rolnictwie pestycydy.

Szczególnie źle owe chemikalia działały właśnie na sokoły. Nie mogły się one doczekać młodych, gdyż skorupy jaj, pod wpływem nadmiernej ilości trujących składników, były zbyt miękkie i pękały. Swoje zrobili też ludzie.

- Wszystkie ptaki drapieżne były kiedyś tępione w Polsce jako szkodniki – opowiada Andrzej Tomasiak. - Dotyczy to nie tylko sokołów, ale także m.in. jastrzębi i krukowatych. Wiele szkód wyrządzili też miłośnicy gołębi, którzy obawiali się o swoje hodowle. Ważne jest także coś innego. Ptaki drapieżne nie były pod ochroną. Skutki takiego podejścia do tych gatunków były opłakane.

Doszło do tego, że pod koniec lat 50. ub. wieku, na wolności żyło w Polsce tylko... kilka sztuk sokołów wędrownych, żyjących na wolności. Stopniowo zaczęto jednak populację odtwarzać. Z pomocą przyszli sokolnicy, którzy mieli olbrzymie doświadczenie w rozmnażaniu tych ptaków. Wiele zmieniło się w 1993 roku, kiedy wprowadzony został Program Restytucji Sokoła Wędrownego w Polsce.

- To był przełom – podkreśla Andrzej Tomasiak. - Do Polski sprowadzono wówczas ptaki z Niemiec. To przyniosło rezultaty. Należy podkreślić, że tylko w stacji badawczej PZŁ w Czempiniu wyhodowano wówczas 240 sokołów. Potrzebne było jednak ich odpowiednie zasiedlenie w wybrane lokalizacje.

Na jedno z takich miejsc wytypowano zamojski Ratusz. Jego smukła wieża wznosi się na wysokość 52. To idealne siedlisko dla sokołów. Cztery samce pojawiły się tam niedawno w specjalnej klatce. Dlaczego wybrano akurat tak charakterystyczne miejsce?

- To proste. Młode sokoły mają wielu naturalnych wrogów - przypomina Andrzej Tomasiak. - Są to kuny, ale także m.in. jastrzębie, które z nimi konkurują o teren czy pożywienie. Dlatego takie wsiedlenie dobrze sprawdza się w wysokich obiektach miast, gdyż młode sokoły są tam bezpieczniejsze.

Andrzej Tomasiak podkreśla, że sokoły nie są w stanie wyrządzić człowiekowi żadnej krzywdy. A o ich młode trzeba dbać w sposób szczególny.

Czy sokoły powrócą?

- Są umieszczane w klatkach adaptacyjnych ok. 37 dnia życia, gdy już potrafią samodzielnie rozdrabniać dostarczony pokarm i go zjadać – mówi Andrzej Tomasiak. - Nie mogą być jeszcze wypuszczone na wolność, bo nie są samodzielne. Nie mają też w pełni wykształconych wszystkich piór. Wszystkiego się jeszcze uczą, obserwują świat. A gdy przyjdzie odpowiedni czas, zostaną wypuszczone na wolność.

Dopiero po czterech latach każdy z sokolich samców połączy się w parę z samicą. Jest wówczas szansa, że owe ptasie rodziny wrócą w okolice Zamościa, bo to właśnie samce wybierają miejsce do gniazdowania.

- W ub. roku podobna klatka adaptacyjna została założona w Lubartowie – mówi Tomasiak. - Specjalne miejsca do gniazdowania sokołów (ale nie klatki adaptacyjne – przyp. red.) zostały założone także na kominie Elektrociepłowni Lublin – Wrotków. Założono oraz na kominie elektrociepłowni w Grupie Azoty Puławy.

Zamojskie sokoły zostały „wsiedlone” na wieżę Ratusza przez miejscowych członków PZŁ. Jednak zainteresowanie budzą nie tylko u ornitologów, myśliwych i milusińskich.

- To także dla nas jest ciekawy eksperyment – zapewnia Piotr Zając, wiceprezydent Zamościa. - Na pewno także bardzo ciekawe sąsiedztwo. Zupełnie nam ono w urzędzie nie przeszkadza. Wiem, że o tych sokołach dużo mówi się w naszym mieście. Już są także na ten temat dyskusję na forach internetowych.

Młode sokoły można podglądać poprzez specjalną kamerę umieszczoną w ich klatce. Jest dostępna pod adresem tutaj.