Urodził się 15 grudnia 1889 r. w wsi Podtopole (obecnie w granicach Zamościa) w rodzinie chłopskiej. Miał jedynie wykształcenie niepełne średnie. Dużą wiedzę zdobył drogą samokształcenia. W 1918 roku wstąpił w Zamościu do Polskiej Partii Socjalistycznej (PPS). Jesienią 1919 został aresztowany za udział w manifestacjach robotniczych w Zamościu, ale tłum uwolnił zatrzymanych. Od końca 1919 roku służył w 9. pp Legionów w Zamościu i brał udział w walkach na froncie wschodnim. Po zwolnieniu z wojska w 1922 roku wrócił do Zamościa i pracował m. in. w magistracie, jako gospodarz łaźni miejskiej (przez 11 lat).
Sprawował wiele funkcji społecznych, m. in. w latach 1926 - 1939 był radnym miejskim Zamościa z ramienia PPS. Od 1922 roku był członkiem Zamojskiego Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS, a w latach 1934 -1939 jego przewodniczącym. Kierował też Organizacją Młodzieżową Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego (OM TUR), a od 1925 roku zasiadał w jej Komitecie Centralnym. Członek Zarządu Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego. Znakomity organizator i animator życia społeczno-politycznego. Był współzałożycielem Spółdzielni „Robotnik” i członkiem jej zarządu. Od 1930 roku pracował jako sekretarz Związku Zawodowego Małorolnych RP w Zamościu. Był też prezesem zamojskiego koła Polskiego Związku Myśli Wolnej.
Był znakomitym mówcą wiecowym i organizatorem strajków chłopskich. W latach 1931 i 1937 skazany na kilka miesięcy więzienia za „obrazę władzy”. Organizował protesty, m.in. przeciw pacyfikacji strajków chłopskich (1936) oraz niszczeniu cerkwi i nawracaniu siłą prawosławnych chłopów na katolicyzm (1939).
Po wkroczeniu Niemców, jesienią 1939 roku został na kilka miesięcy wzięty przez Wehrmacht jako zakładnik. W 1940 roku zagrożony aresztowaniem przez Gestapo, przeniósł się do Warszawy i tam wszedł w ścisły kontakt z konspiracyjną grupą „Barykada Wolności”. Uczestniczył w zjeździe założycielskim organizacji Polskich Socjalistów (PS) w Warszawie 1 września 1941 roku. Był organizatorem kolportażu prasy konspiracyjnej. Współpracował z wydziałem sabotażu PS na okręg lubelski, a potem z wydziałem organizacyjnym Socjalistycznej Organizacji Bojowej (SOB). W roku 1943 przeszedł wraz z SOB do PPS - Wolność, Równość Niepodległość (WRN).
Co najmniej od 1941 roku jeździł często na prowincję korzystając z fałszywych dokumentów pracownika spółdzielni „Łączność”. Już wtedy pomagał ludności żydowskiej dostarczając fałszywe dokumenty do getta w Zamościu. W Lublinie zorganizował pomoc dla jeńców Wojska Polskiego narodowości żydowskiej osadzonych w obozie przy ul. Lipowej. Szerszą działalność na rzecz pomocy Żydom rozpoczął jesienią 1942 r. po ostatecznej likwidacji getta w Zamościu i pojawieniu się w Warszawie nielicznych uciekinierów. Założył wówczas Komitet Zamojsko-Lubelski Niesienia Pomocy Żydom. Zajmował się między innymi transportowaniem Żydów z Zamojszczyzny do miejsc przygotowanych na kryjówki, a wcześniej tworzył im warunki do pracy i przeżycia. Liczba podopiecznych komitetu szybko rosła, od 10 osób jesienią 1942 do 272 jesienią 1943 r. Dzięki współpracy z Ignacym Barskim został zaproszony do współpracy z Radą Pomocy Żydom („Żegota”), gdzie wybrano go przewodniczącym referatu terenowego. Od lipca 1943 był kierownikiem referatu organizacyjno-prowincjonalnego RPŻ. Za zadanie miał roztoczenie w możliwie jak najszerszym zakresie opieki nad istniejącymi jeszcze skupiskami żydowskimi lub Żydami ukrywającymi się na prowincji (poza Krakowem i Lwowem). Utrzymywał kontakt z obozami i skupiskami żydowskimi w Radomiu, Starachowicach, Skarżysku-Kamiennej, Kielcach, Piotrkowie, Częstochowie i w Białymstoku. Jego doświadczenie na polu organizowania pomocy i wypracowane wcześniej metody stały się wzorem do budowania struktur na innych obszarach okupowanego kraju. Organizował też pomoc dla ukrywających się Żydów na prowincji, np. w Hutkowie niedaleko Krasnobrodu.
Brał udział w powstaniu warszawskim. Pełnił w nim funkcję zastępcy rejonowego delegata Rządu w rejonie III (Śródmieście-Północ). Po kapitulacji Warszawy wyszedł z miasta wraz z ludnością cywilną i poprzez obóz przejściowy w Pruszkowie (Dulag 121) dostał się do Bochni. Od listopada 1944 roku przebywał w Krakowie.
W 1945 roku powrócił do Warszawy. Wznowił działalność w ruchu socjalistycznym. Współpracował z pismem PPS „Chłopska Prawda”. Był zadeklarowanym zwolennikiem niepodległościowego nurtu w ruchu socjalistycznym, dlatego w roku 1948 usunięty został z PPS w ramach czystki przed tzw. zjednoczeniem partii robotniczych. Sekowany przez komunistów, aż do przejścia na emeryturę pracował w różnych instytucjach społecznych i spółdzielczych na prowincji.
Zmarł bezpotomnie w Warszawie 2 sierpnia 1978 roku. Pochowany został na cmentarzu Północnym w Warszawie. Miejsce na cmentarzu było opłacone tylko na 20 lat, w 2015 roku grób Sendłaka miał zostać zlikwidowany. Dzięki zbiórce zainicjowanej przez dr hab. Adama Kopciowskiego z Zakładu Historii Żydów UMCS w Lublinie, grób opłacono do 2038 roku.
Mimo bezsprzecznych zasług na rzecz ratowania ludności żydowskiej w okresie okupacji niemieckiej (nie przeżyło zaledwie pięciu jego podopiecznych) Stefan Sendłak do dzisiaj nie został odznaczony medalem „Sprawiedliwy wśród Narów Świata”. Zadecydowały o tym kwestie proceduralne.
Debata prezydencka o Gdyni. Aleksandra Kosiorek versus Tadeusz Szemiot
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?