Teraz jeszcze dworzec a za chwilę zabytek. Obiekt przy al. Tysiąclecia ma być objęty ochroną konserwatorską. Co to oznacza dla budowli?

Projekt architektoniczny lubelskiego dworca autobusowego wykonał Wiesław Żochowski. Konstrukcja gmachu to efekt pracy Eugeniusza Szurgota. Budynek powstał w latach 1965-1968, ma nieco ponad 50 lat. I wkrótce może zostać objęty ochroną prawną. Służby konserwatorskie wszczęły postępowanie, aby wpisać go do rejestru zabytków.

– Budynek dworca budzi w ostatnich latach zainteresowanie jako bardzo charakterystyczny element w ukształtowanej po II wojnie światowej przestrzeni Podzamcza – podkreśla Dariusz Kopciowski, wojewódzki konserwator zabytków w Lublinie.

O roztoczenie nad dworcem parasola ochronnego od lat zbiegają m.in. młodzi architekci z grupy „Modernizm w Lublinie”.

– Mało interesująca - w rozumieniu dzisiejsze estetyki - architektura budynku dworca, była nowoczesną w czasie jego powstawania i odzwierciedlała panujące tendencje, mieszczące się w pojęciu modernizmu. Publikacje z lat 70. XX wieku promujące Lublin jako miasto, zazwyczaj zawierają fotografie dworca PKS jako jednego z ważniejszych obiektów „nowego” Lublina, świadczących o rozwoju miasta. Dlatego też za uznaniem zabytkowych wartości budynku dworca przemawiają jego wartości naukowe i historyczne - jako świadectwo przeszłej epoki w architekturze polskiej – przekonuje Kopciowski.

Służby konserwatorskie próbowały „dogadać się” z Lubelskimi Dworcami, czyli właścicielem obiektu, aby dopisać go do rejestru zabytków. Spółka dwukrotnie - i to kategorycznie - odpowiedziała „nie”. W poniedziałek nie udało nam się uzyskać komentarza właściciela. Prezesi byli nieuchwytni.

– Stoimy na stanowisku, że nie ma tu żadnych nadzwyczajnych rozwiązań architektonicznych, które wymagałyby ochrony. Nie ma co upamiętniać – mówił jesienią 2020 r. na łamach Kuriera Andrzej Wójtowicz, wiceprezes Lubelskich Dworców.

Konserwator zabytków przyznaje, że gmach dworca nie wszystkim może się podobać.

– Spotykane słowa krytyki pod adresem walorów architektonicznych dworca mogą wynikać z negatywnego odbioru estetycznego obiektu. Wśród powodów tego stanu rzeczy jest fakt, iż w latach 60. XX wieku z powodu „trudności materiałowych” rezygnowano w wielu przypadkach z projektowanych wysokiej jakości materiałów wykończeniowych – twierdzi Kopciowski.

Procedura wpisu dworca do rejestru zabytków może skończyć się już we wrześniu. Właściciel będzie mógł odwołać się od decyzji do Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. – Objęcie obiektu ochroną poprzez wpis do rejestru zabytków nie wyklucza jego modernizacji – zapewnia Kopciowski.

Dworzec przy al. Tysiąclecia ma przekształcić się w dworzec przesiadkowy. Rangę głównego – metropolitalnego – przejmie ten budowany przy ul. Dworcowej. Powinien być gotowy do końca lipca 2022 r.

Pierwszy autobus odjechał z dworca przy al. Tysiąclecia 18 grudnia 1967 r. Było to połączenie do Krasnobrodu przez Zamość z godz. 5 rano. Dyżurny ruchu zapowiadając kurs – ze stanowiska nr 1 – prosił pasażerów, aby nie palili papierosów „w wozie”.

– Co kilka minut odjeżdżały z czternastu stanowisk następne autobusy - w ciągu jednego dnia było ich 454 i tyle samo przyjechało – relacjonował na swoich łamach Kurier Lubelski. I kontynuował: – Nareszcie pasażerowie po wielu latach doczekali się lepszych warunków na nowym dworcu. Mają jednak żal do Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Zaopatrzenia Podróżnych, które nie uruchomiło bufetu oraz do Ruchu, który nie otworzył stojącego od kilku dni kiosku.