Transplantacja narządów w Polsce – bieżące statystyki. Sprawdź, jak zostać potencjalnym dawcą narządów

Transplantacja narządów często jest ostatnią szansą na uratowanie życia chorego. Z roku na rok wzrasta liczba oczekujących na przeszczep organu, podczas gdy liczba dawców sukcesywnie spada. Pierwszy udany przeszczep miał miejsce w 1905 r., a dokonał go austriacki lekarz Eduard Zirm, który wykonał operację przeszczepu rogówki.

Najsławniejszy przeszczep dokonany w Polsce wykonał prof. Zbigniew Religa w 1985 r., który przeprowadził pierwszą transplantację serca w naszym kraju. Należy jednak wspomnieć, że znaczenie wcześniej były już przeprowadzane udane przeszczepy różnych organów i tkanek.

W Polsce organizacją i kontrolą przeszczepów zajmuje się Centrum Organizacyjno-Koordynacyjne ds. Transplantacji „Poltransplant”.

Z danych Centrum Organizacyjno-Koordynacyjnego ds. Transplantacji wynika, że w 2020 r. pobrano narządy od 393 zmarłych dawców i przekazano je osobom chorym. Ogółem wykonano 1180 transplantacji narządów od zmarłych dawców. Najwięcej przeszczepiono nerek (717) oraz segmentów wątroby (263). W następnej kolejności serc (145) oraz płuc (51). Wykonano również 4 łączone przeszczepienia nerki i trzustki.

W zeszłym roku wykonano również 59 transplantacji organów od żywych dawców, w tym 31 transplantacji nerek oraz 28 segmentów wątroby, a także wykonano 1269 przeszczepień rogówki oka.

Krajowa lista oczekujących (KLO) na przeszczep z roku na rok niestety się wydłuża. W grudniu osób zgłoszonych i oczekujących na przeszczep było 4777. Największa liczba pacjentów oczekiwała na przeszczep rogówki oka (2955) oraz nerki (1007). Na serce czekało 415 osób, na płuca 165, na wątrobę 138, na trzustkę 15, a na kończynę górną 16 chorych.

Dzięki działalności DKMS, której celem jest znalezienie dawcy komórek macierzystych z krwi lub szpiku kostnego, do tej pory wykonano 9800 przeszczepów.

Dawcą narządów może zostać każdy. Od osób żyjących pobiera się nerki, segmenty wątroby lub tkanki np. szpik kostny. Natomiast w przypadku zmarłego możliwa jest transplantacja narządów (serce, płuca, wątroba, trzustka), tkanek oraz komórek.

Zgodnie z ustawą z 1 lipca 2005 r. dawcą narządów może zostać każdy zmarły, chyba że nie wyraził na to zgody za życia. Jeśli osoba nie zgadza się na oddanie narządów po śmierci, musi wypełnić formularz w Centralnym Rejestrze Sprzeciwów na stronie Poltransplantu. W przypadku braku sprzeciwu lekarz nie ma obowiązku prosić rodziny o zgodę na pobranie narządów, jednak często porusza ten temat z bliskimi zmarłego. Często rodzina odmawia pobrania organów, co jest spowodowane niską świadomością na temat transplantologii oraz strachem, że ciało zmarłego zostanie uszkodzone.

Podpisanie oświadczenia woli potwierdza chęć przekazania narządów po śmierci. Warto wcześniej powiadomić rodzinę o swojej decyzji oraz nosić kartę zawsze przy sobie.

Dawcą można zostać również za życia, wystarczy zapisać się do Bazy Dawców Szpiku (DKMS). Aktualnie w bazie DKMS zarejestrowanych jest ponad 1,7 mln. Polaków. Szansa na znalezienie „genetycznego bliźniaka”, czyli osoby o takim samym antygenie zgodności tkankowej, wynosi 1:20 000. Ważne jest zatem, aby jak najwięcej osób wyraziło chęć bycia potencjalnym dawcą szpiku. Aby można było wykonać przeszczep komórek, najlepiej, aby zgodność wynosiła 10/10 lub w wyjątkowych sytuacjach 9/10.

Wzrasta również liczba potencjalnych dawców komórek krwiotwórczych zarejestrowanych w Centralnym Rejestrze Niespokrewnionych Potencjalnych Dawców Szpiku i Krwi Pępowinowej, których liczba pod koniec ubiegłego roku wynosiła ponad 1,9 miliona.

26 października obchodzony jest Światowy Dzień Donacji i Transplantacji, którego celem jest edukowanie w kwestiach związanych z przeszczepami narządów.

Zobacz, dlaczego warto zostać dawcą szpiku