W Lublinie uczcili pamięć ofiar Wielkiego Głodu na Ukrainie (ZDJĘCIA)

Klęska głodu na Ukrainie z lat 1932 - 1933 (wówczas w ZSRR) została wywołana sztucznie, polityką ówczesnych władz. Wielki Głód był elementem stalinowskich represji na narodzie ukraińskim, które obecnie możemy nazwać po imieniu - ludobójstwem.

Stalin wprowadził przymusową kolektywizację rolnictwa: indywidualne gospodarstwa miało przejmować państwo, a dawni właściciele pól pracować jako robotnicy w utworzonych w ten sposób sowchozach i kołchozach. Bojkot pracy w gospodarstwach państwowych i spółdzielczych często kończył się niszczeniem przez władze całych wsi. Wywożeni do łagrów ludzie znikali z dnia na dzień, bez śladu. Chłopom szybko zabrakło zboża na zasiewy, tym bardziej że nakładane na nich były wysokie kontyngenty. Elementem terroru było odcinanie wsi od świata, tak aby głodni ludzie nie byli w stanie uciec do miasta, ani zdobyć żywności.

Leon Woźniak, któremu udało się nielegalnie przekroczyć granicę z Polską, tak opisywał policjantom sytuację swojej rodziny: „Matka moja Małgorzata posiadała około 7 mórg pola i dom mieszkalny oraz jednego konia, jedną krowę i pięć pni pasieki, który to majątek w roku 1932 zabrali od nas przymusowo do kolektywy, zaś nas wypędzono z własnego domu, gdzie tułaliśmy się po obcych gminach i pracowaliśmy obaj z bratem w lasach, jednak z tej roboty nie można było wyżyć. (...) obecnie ustały wszelkie roboty i wprost ginąłem z głodu (...)”.

7 sierpnia 1932 roku władze wprowadziły bandycki dekret nazwany „prawem pięciu kłosów”. Kradzież „socjalistycznej własności” karana była więzieniem lub śmiercią. „Z nastaniem lata ludzie nocami usiłowali ścinać kłosy dojrzewającego zboża lub potajemnie je zbierać na polu już po skoszeniu i zebraniu. Władze zrobiły jednak wszystko, by to uniemożliwić. Nakazano postawić na polach wieże strażnicze, na których dzień i noc czuwali uzbrojeni ludzie” - czytamy w tomie „Głód i represje wobec ludności polskiej na Ukrainie 1932 - 1947. Relacje”.

Na Ukrainie w czasie Wielkiego Głodu dochodziło także do kanibalizmu. Przejmujące świadectwa takich przypadków zapisywane były w tajnych raportach sowieckich. Wasyl, mieszkaniec wsi Horodyszcze, który wiosną 1933 roku chodził po domach z Pecem, przewodniczącym rady wiejskiej, zostawił taką relację:

„Kiedy wchodziliśmy na podwórze, to z chaty wybiegła naprzeciw nas, z obłędem w oczach, starsza córka gospodarza, Adela, coś trzymając za pazuchą (...). Jak weszliśmy do chaty, to to, co zobaczyliśmy, wstrząsnęło nawet Pecem, który wówczas u wszystkich wzbudzał lęk” - czytamy w świadectwie sprzed 83 lat. „W chacie było pusto, na łóżku żadnej odzieży. W piecu palił się ogień, w kociołku gotowało się mięso. Na ławie stał garnek z mięsem. Zwłoki dziecka, a dokładniej to, co z nich pozostało, leżały na zapiecku. (...) Matka siedziała w kącie i jadła”.

Do historii przeszły wstrząsające zdjęcia przedstawiające ofiary głodu w Charkowie i jego okolicach. Na jednej z fotografii widać dziecko, które zmarło na ulicy. „Tu kategorycznie zabrania się pochówku ludzi” - taki napis uchwycił w 1933 roku w kadrze fotograf.

Ofiary Wielkiego Głodu liczone są w milionach, tym bardziej że klęska głodu w latach 30. nie była jedyna. Pozostałe dotknęły ludność w latach 1921 - 1923 i 1946 - 1947. Szacunki mówią o 4 - 7, a nawet do 10 mln osób, które zmarły z głodu.

- Wielki Głód był cyniczną formą zabijania ludzi, planowym działaniem. W ZSRR to był temat całkowicie przemilczany. Dziś to przestroga przed tym, do czego może doprowadzić dyktatura ludzi okrutnych - podkreśla Stefan Batruch, proboszcz parafii greckokatolickiej w Lublinie.

Uroczystości upamiętniające ofiary Wielkiego Głodu odbyły się w Lublinie w weekend, m.in. nieszpory z modlitwą za zmarłych. Zostały też zapalone znicze przy pomniku ofiar Wielkiego Głodu.

Korzystałam z tomu: Wielki Głód na Ukrainie 1932 - 1933. Polska i Ukraina w latach trzydziestych i czterdziestych XX wieku.