Wyjątkowe znaleziska w woj. lubelskim. To moneta i egipskie figurki z czasów przed naszą erą

Srebrny denar serratus (ząbkowany) datowany jest mniej więcej na 81 rok przed naszą erą, co nadaje mu jeszcze większej wyjątkowości.

- Znalezisko zgłoszone zostało przez pana Krzysztofa Kozłowskiego prowadzącego poszukiwania zabytków z użyciem wykrywacza metali na terenie gminy Józefów nad Wisłą - informuje Dariusz Kopciowski, lubelski konserwator zabytków.

Moneta ma zaledwie 16mm średnicy i posiada charakterystyczne żłobienia. Na awersie widoczne jest popiersie rzymskiej bogini Ceres, która była patronką wegetacji i urodzajów. Poniżej podbródka znajduje się wytarty bliżej nieokreślony przedmiot. Podejrzewa się że mógł być to kłos, lira lub róg obfitości. Nad głową bogini znajdował się napis. Rewers przedstawia oracza kroczącego za pługiem ciągnionym przez dwa woły. Poniżej znajduje się częściowo zachowany napis: [?]·MARI·C·[?], natomiast powyżej liczba: [?]XX[?].

- Monogram MARI·C, pierwotnie prawdopodobnie brzmiący: C·MARI·C·F wskazuje, że jest to denar Gaiusa Mariusa, który pełnił funkcje jednego z triumwirów monetarnych. Triumvir monetalis byli trójką urzędników nadzorujący bicie monet w 81 r. p.n.e. W okresie późnej republiki triumwirowie monetarni mogli bić spersonalizowane monety. Dzięki czemu znamy ich imiona umieszczane na monetach - wyjaśnia Kopciowski.

To kolejna moneta z czasów republikańskich odnaleziona w województwie lubelskim. W 2018 roku, na terenie gminy Annopol odnaleziono rzymski denar L. Tituriusa Sabinusa, wybity w 89 r. przed naszą erą. Co ciekawe, natrafiono na niego również na terenach nadwiślańskich.

- Znaleziska denarów republikańskich łączone są najczęściej z osadnictwem kultury przeworskiej w młodszym okresie przedrzymskim i w okresie wczesnorzymskim. Monety tego typu pozostawały w stosunkowo długim okresie użytkowania (obiegu) - dodaje na koniec Kopciowski.

Kolejnego odkrycia dokonano w Kluczkowicach w maju 2022 roku. Przedmioty zostały przekazane do Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Lublinie w celu ich weryfikacji, a pracownicy Wydziału Inspekcji Archeologicznej dokonali oględzin wskazanego miejsca znaleziska. Okazało się, że znalezione figurki to odwzorowanie postaci Ozyrysa - w mitologii egipskiej był bogiem śmierci i odrodzonego życia, a także wielkim sędzią zmarłych oraz popiersie Bachusa, który w mitologii rzymskiej był bogiem wina i winnej latorośli, płodności, a także dzikiej natury i zabawy.

- Tak niespotykane na naszym terenie znalezisko wzbudziło wątpliwości co do autentyczności zabytków. W pierwszych, formułowanych „na gorąco” przypuszczeniach, łączono je z XIX – wiecznym wyposażeniem wnętrza pałacu Kleniewskich - ziemiańskiej rodziny z Lubelszczyzny, która swą siedzibę miała w Kluczkowicach. Dzięki współpracy z Muzeum Narodowym w Lublinie oraz naukowcami z Wydziału Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego udało się potwierdzić, że mamy do czynienia z oryginalnymi przedmiotami pochodzącymi ze starożytnego Egiptu i starożytnego Rzymu - informuje Dariusz Kopciowski.

Figurka Ozyrysa datowana jest na I wiek przed naszą erą, natomiast Bachus na I rok naszej ery.

- Zabytki te stanowią fragment kolekcji starożytniczej rodziny Kleniewskich, przechowywanej do II Wojny Światowej w pałacu w Kluczkowicach, wzmiankowanej w literaturze oraz źródłach pisanych. Po wojnie jej losy są nieznane. Figurka Ozyrysa została zapewne zakupiona do zbiorów przez Marię Kleniewską podczas jej pobytu w Egipcie w 1904 r. - informuje dr Łukasz Miechowicz z SOZ Powiatu Opolskiego.

Brązowe popiersie rzymskiego boga Bachusa zostało odkryte ok. 1906 r. przez ks. Antoniego Chotyńskiego, kapelana rodziny Kleniewskich w ówczesnym Dratowie (obecnie Zagłoba/Wrzelów). Znaleziono je w bogato wyposażonym grobie zmarłego z kultury przeworskiej. Najprawdopodobniej znalezione popiersie było fragmentem rzymskiego trójnoga.

Oprócz figurek około 100 metrów od znaleziska odkopano znaleziono fragment paradnej, bogato zdobionej broni białej datowanej na okres od XVII do XIX wieku. Najprawdopobniej również pochodzi z zaginionych zbiorów rodziny Kleniewskich.

- Znalezione artefakty po przeprowadzeniu analiz naukowych zostaną przekazane do Muzeum Narodowego w Lublinie - podsumowuje Kopciowski.