Z historii Lublina: Trąba powietrzna zabiła kilka osób i zniszczyła budynki

Najprawdopodobniej największa nawałnica w historii naszego kraju przeszła nad Lublinem przed II wojną światową. Co najmniej kilka osób zginęło, kilkadziesiąt zostało rannych, a część Koziego Grodu legła w gruzach - takie były skutki trąby powietrznej, która pojawiła się 20 lipca 1931 r.

Według niektórych źródeł prędkość wiatru mogła sięgać trudnej do wyobrażenia wartości 500 km/godz. Czy to możliwe? Zdaniem meteorologów, taka siła żywiołu zmiotłaby miasto z powierzchni ziemi. Jednak w archiwum IMGW zachowały się zapiski o lubelskim kataklizmie, o którym rozpisywała się ówczesna prasa.

Czytaj także:
*Burza w Lublinie, 8 lipca 2011: Zalane ulice, kałuże na drogach (ZDJĘCIA)
*Burze nad Lubelszczyzną, rok 2010 (WIDEO, ZDJĘCIA, AKTUALIZACJA)

Jako pierwszy informację o katastrofie podał dziennik ABC z 22 lipca 1931 r. - Ok. godz. 7 ( 20 lipca, w poniedziałek - przyp. red.) wieczorem horyzont od północy pokrył się czarnym kłębem chmur, równocześnie spadł ulewny deszcz w śródmieściu. Od strony Czechówki dał się zauważyć słup ciemny mający przy ziemi kształt leja. Posuwał się szybko w stronę południową. W chwili, gdy znalazł się na przestrzeni łąk nadbystrzyckich i połączył z takim samym słupem czarnym z płd. zachodu powstała trąba powietrzna wysoka na kilkadziesiąt metrów, która wśród przeraźliwych błyskawic i huku piorunów przeszła ul. 1 Maja w stronę Wrotkowa, a napotkawszy stojący na torach zapasowych pociąg z końmi wyścigowymi, oderwała wagony przenosząc je jak igraszkę.

Głos Lubelski, z 23 lipca krzyczał wielkimi tytułami: "Wieczór i noc grozy", "Huragan nad Lublinem", "Część miasta legła w gruzach". Reporterzy relacjonowali: "Autobus miejski wraz z pasażerami został rzucony przez wichurę o ścianę domu i zgnieciony. Pasażerowie odnieśli ciężkie rany. Poważnym uszkodzeniom uległ most prowadzący w kierunku Zamościa. Wszystkie przewody elektryczne i telefoniczne zostały przerwane. Z wielu domów huragan zerwał dachy. Zawaliły się kominy fabryczne. Drzewa w parkach zostały powyrywane z korzeniami. Ludźmi znajdującymi się na ulicach wiatr miotał jak piórkami. Mało tego, nawet samochody i autobusy porywane były przez wichurę. W gruzach legł młyn".

Szlak trąby powietrznej z 20 lipca 1931 roku, to był pas o szerokości 250 - 300 m, ciągnący się przez ok. 20 km przypominał obraz zniszczenia wojennego - informował dziennikarz Głosu Lubelskiego.

Straty po nawałnicy były ogromne. Według pierwszych szacunków Głosu wyniosły 2 mln zł, ale już kilka dni później pracownicy PZU ocenili je na 5 mln zł. Tylko w majątku Tatary straty wyniosły 1 mln. zł. Do Lublina przyjechał wicepremier rządu, aby zorientować się w skali zniszczeń. Lubelski dramat znalazł się na czołówkach gazet. "Straszliwa katastrofa żywiołowa, która dotknęła Lublin wywołała w kraju wielkie przygnębienie" - pisał Głos.

Dziennikarze relacjonujący kataklizm często nazywali wichurę huraganem lub cyklonem "szalejącym nieraz w innych częściach świata, ale o których nigdyśmy w Polsce nie słyszeli". Na podstawie opisu zjawiska meteorolodzy uważają, że była to trąba powietrzna, która jest odpowiednikiem amerykańskich tornad.

Z pogodą bywało gorzej

Z Adamem Kieliszkiem z pracowni monitoringu meteorologicznego w Zakładzie Meteorologii i Klimatoloii UMCS rozmawia Ewa Pajuro

Burze, ulewy, wichury, nawałnice, pioruny, grzmoty, trąby powietrzne, pogodowa apokalipsa - grzmią tytuły w gazetach i na portalach inter-netowych. Czy to, co obserwujemy za oknem, powinno nas martwić? Czy mamy do czynienia z czymś niespotykanym do tej pory?
Ilość opadów nie odbiega zasadniczo od normy. Także obserwowane w innych częściach kraju zjawiska ekstremalne, jak trąby powietrzne występowały już wcześniej, także u nas. Przypomnę na przykład, że w latach 30. ubiegłego wieku trąba powietrzna, która pojawiła się w okolicach Lublina, niszczyła budynki i wywracała wagony towarowe (piszemy o tym na str. 1). Wprawdzie były one drewniane, ale mimo wszystko świadczy to o jej sile.

Chce nam Pan powiedzieć, że bywało gorzej.
Odnotowujemy pewne zjawiska ekstremalne, ale patrząc na dłuższy okres czasu, to nie ma w tym nic nadzwyczajnego. Większość tych zjawisk ma charakter lokalny. Wcześniej informacja o nich nie docierała do tak wielu osób. Dziś, dzięki mediom, słyszy o nich prawie każdy i może stąd też bierze się przeświadczenie, że dzieje się coś niespotykanego.

Czy na podstawie tych pojedynczych zjawisk występujących lokalnie możemy wnioskować, że nasz klimat się zmienia? Często słyszymy na przykład o globalnym ociepleniu. Czy te ekstremalne zjawiska możemy z nim wiązać?
Trudno określić to jednoznacznie. Od czasu do czasu mamy na przykład dane o większej ilości opadów. Mieszczą się one jednak w przyjętej szerzej normie i dlatego potrzeba dłuższych obserwacji, by to stwierdzić.

Codziennie rano najświeższe informacje z Lublina i okolic na Twoją skrzynkę mailową. Zapisz się do newslettera!