Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Zbliża się wielki test. Chemia żywiołów w naszym życiu, część II

Maciej Wijatkowski
Dziś będzie o wodzie - następny artykuł dr Marioli Iwan z Instytutu Chemii UMCS, który może być pomocny w rozwiązaniu naszego wielkiego testu chemicznego.

Cząsteczka wody, H2O, to jedna z najmniejszych cząsteczek spośród istniejących związków chemicznych - zaledwie trzy atomy: dwa atomy wodoru przyłączone do atomu tlenu. Atomy nie są ustawione wzdłuż linii prostej, tylko umieszczone w narożach trójkąta równoramiennego. Taka budowa sprawia, że cząsteczka wody jest dipolem elektrycznym, czyli jej jeden koniec ma ładunek ujemny, a drugi - dodatni.

Z Chemią za Pan Brat - test wiedzy chemicznej - zgłoszenie.

Pełny regulamin uczestnictwa w teście dostępny jest

TUTAJ

Często słyszymy, że woda jest ciężka. Jak na tak małą masę atomową, woda ma dużą gęstość - 1 litr wody waży aż 1 kilogram (gdy tymczasem 1 litr spirytusu to tylko 810 gramów). Ale jednocześnie stwierdzenie, że „woda jest ciężka” nie oznacza, że to jest „ciężka woda”. Ciężka woda to potoczna nazwa wody, w której zamiast zwykłych atomów wodoru, jest jego cięższa odmiana - deuter. Ciężka woda wygląda bardzo zwyczajnie, ma też podobną gęstość i podobną temperaturę wrzenia, jak zwykła woda. Jednak ma pewne bezcenne właściwości: potrafi spowalniać szybkie neutrony wydzielane w reakcjach jądrowych, czyli działa jak hamulec bezpieczeństwa w reaktorach jądrowych.

Czysta woda, czyli taka złożona tylko z cząsteczek H2O, nie przewodzi prądu. Dlaczego więc w filmach kryminalnych widzimy sceny, w których ktoś wrzuca komuś drugiemu do wanny włączoną suszarkę, co najczęściej kończy się śmiercią kąpiącego się (zresztą - suszarki też)? Przyczyna jest prosta: wody naturalne (rzeki, jeziora, źródła), a także woda wodociągowa, to nie tylko cząsteczki H2O, ale też wiele rozpuszczonych związków chemicznych (głównie soli nieorganicznych), które rozpadają się w wodzie na jony i powodują, że woda naturalna staje się dobrym przewodnikiem prądu elektrycznego.

Na pewno każdy z nas słyszał przynajmniej raz w życiu uwagę: „Wytrzyj szklankę, bo zostaną ślady po wodzie”. Nie obrażajmy wody: ona paruje i nie zostawia śladów. Ślady zostają właśnie po tych solach. Najpospolitszymi związkami występującymi w wodzie słodkiej są węglany wapnia i magnezu. Ich sumaryczna zawartość określa tak zwaną twardość wody. Twarda woda sprawia, że mydło źle się pieni, a w czajniku szybko osadza się warstwa kamienia. Mieszkańcy Lubelszczyzny coś o tym wiedzą, gdyż nasze wody należą do twardych. Ale z kolei zbyt miękka woda też powoduje problemy z myciem i praniem - trudno jest spłukać pozostałości po środkach czystości.

Bądź z chemią za pan brat. Poznaj bliżej tę tajemniczą panią (QUIZ)

Czym zatem jest woda mineralna? Nie ma jednej uniwersalnej definicji. Umownie przyjmuje się, że są to wody naturalne o dużej zawartości składników mineralnych. Poza wszechobecnymi węglanami wapnia i magnezu wody takie mogą zawierać dwutlenek węgla (tzw. szczawy), krzemiany, fluorki, siarczki, jony żelaza, manganu, arsenu, a nawet izotopy promieniotwórcze (tzw. wody radoczynne). W przypadku wód mineralnych sprawdza się zasada, że substancje, które w większych dawkach są truciznami, w małym stężeniu wykazują działanie lecznicze. Silnie trujące związki arsenu występują w wodach mineralnych w tak małej dawce, że tracą swoje toksyczne właściwości i działając leczniczo pobudzają szpik do produkcji czerwonych krwinek.

Zupełnie odrębną klasą wód są wody morskie. W wodzie morskiej dominują chlorki: przede wszystkim słony chlorek sodu, ale też gorzki chlorek potasu. Zasolenie wód morskich jest różne: w oceanach wynosi ok. 4 procent, a w morzach waha się w zakresie od kilku do kilkudziesięciu procent. Istnieją też słone jeziora, np. Don Juan w Dolinie Wright na Antarktydzie. Jego woda to roztwór chlorku wapnia o stężeniu 40 proc.

Na Ziemi może zabraknąć wody słodkiej, zdatnej do picia. Wypicie wody morskiej powoduje, że organizm musi usunąć nadmiar soli i zużywa więcej wody, niż pobrał w postaci wody morskiej. Prowadzi to do odwodnienia. Woda słodka stanowi zaledwie 2,5 proc. całkowitych zasobów wody na Ziemi. W dodatku około 70 proc. to słodka woda uwięziona w lodowcach. Pozostało więc naprawdę niewiele wody dostępnej dla nas. Starajmy się gospodarować nią oszczędnie.

Zbliża się wielki test. Chemia żywiołów w naszym życiu, część II
emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Krokusy w Tatrach. W tym roku bardzo szybko

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na kurierlubelski.pl Kurier Lubelski