Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Żeby groby bohaterów nie były już bezimienne

Małgorzata Szlachetka
Pomnik na cmentarzu przy ul. Unickiej upamiętniający ofiary stalinowskiego więzienia na Zamku Lubelskim
Pomnik na cmentarzu przy ul. Unickiej upamiętniający ofiary stalinowskiego więzienia na Zamku Lubelskim Małgorzata Genca
Na cmentarzu przy ulicy Unickiej rozpoczęły się poszukiwania grobów ofiar stalinowskiego więzienia na Zamku Lubelskim.

Można już mówić o pierwszych sukcesach. Pracownicy Instytutu Pamięci Narodowej w ciągu jednodniowych prac prowadzonych w styczniu odnaleźli groby, w których prawdopodobnie leżą Marian Pilarski ps. Jar i Stanisław Bizior ps. Eam. Obaj zostali straceni na Zamku Lubelskim w 1952 roku.

- Tożsamość pochowanych będzie pewna dopiero po zakończeniu wszystkich badań. Natomiast miejsce, które wskazaliśmy, w naszej ocenie było prawdopodobnym miejscem ich pochówku - zaznaczył Marcin Krzysztofik, p.o. naczelnika Oddziałowego Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Lublinie.

Dodajmy też, że świadkami ekshumacji przeprowadzonej przy ulicy Unickiej byli wnuk Mariana Pilarskiego i syn Stanisława Bizora.

Ostateczną odpowiedź dadzą badania genetyczne.

Niewykluczone, że IPN będzie prowadził przy Unickiej kolejne ekshumacje.

- W naszej ocenie jest to możliwe, tym bardziej że wytypowaliśmy kolejnych kilkanaście konkretnych miejsc na cmentarzu przy ulicy Unickiej, w których w naszej ocenie funkcjonariusze UB pochowali po kryjomu ciała naszych bohaterów - tak jeszcze w styczniu mówił Marcin Krzysztofik z lubelskiego IPN.

Cmentarz przy Unickiej był miejscem, gdzie w nieoznaczonych mogiłach byli chowani straceni i zmarli m.in. w stalinowskim więzieniu na Zamku Lubelskim. Działo się to zawsze po kryjomu, bez informowania bliskich zmarłych. Naczelnik Marcin Krzysztofik podaje, że w więzieniu na Zamku Lubelskim od października 1944 roku do lutego 1954 roku zostało straconych i zmarło ponad 400 osób.

Takie ekshumacje jak na Unickiej mają być prowadzone także na terenie województwa lubelskiego.

- Planujemy prace w okolicach Krasnegostawu, Chełma, Kąkolewnicy, Puław oraz w wielu innych miejscach. Uzależnione one jednak będą od wyników kwerend archiwalnych, jak i również od przyznanych środków budżetowych - zastrzegł Marcin Krzysztofik, p.o. naczelnika Oddziałowego Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej w Lublinie. IPN bada także bezimienne groby z okresu stalinowskiego także na terenie kraju. Najbardziej głośne są te prowadzone na Łączce, w kwaterze zlokalizowanej na warszawskich Powązkach.

Jak pisaliśmy wcześniej, w ustaleniu nazwisk zmarłych pomocne będą badania DNA, materiał genetyczny pobierany jest od członków rodzin m.in. Żołnierzy Wyklętych. Jednakże nie zawsze będzie to możliwe, bo wiele z tych osób zmarło bezpotomnie. Nie żyją też ich rodzice lub rodzeństwo.

Nazwiska wypisane na pomniku

Na terenie cmentarza przy Unickiej jest pomnik z czarnego granitu o długości 26 metrów, stworzony ku pamięci ofiar stalinowskich represji więzienia na Zamku Lubelskim, w tym Żołnierzy Wyklętych. Upamiętnienie w tej formie zostało uroczyście odsłonięte w październiku 2014 roku.

Inicjatorką budowy pomnika była Zofia Leszczyńska (1926 -2016), żołnierz Armii Krajowej, wieloletni kustosz Państwowego Muzeum na Majdanku oraz badaczka losów więźniów stalinowskiego więzienia na Zamku Lubelskim.

Zofia Leszczyńska badała dokumenty z epoki, ale docierała też do bliskich ofiar komunistycznego systemu.

- Od lat 80. udało mi się ustalić ponad 500 nazwisk więźniów skazanych i zamęczonych na Zamku w latach 1944-1954. Wypisaliśmy na pomniku około 200 nazwisk. Powstał on w miejscu, gdzie był dół grzebalny - tak Zofia Leszczyńska mówiła na łamach „Kuriera Lubelskiego” w sierpniu 2014 roku.

Pierwsze upamiętnienie bezimiennych grobów przy ulicy Unickiej powstało w 1980 roku, wówczas były to lastrykowe płyty. Inicjatorem ich ułożenia był ksiądz Edmund Idziakowski.

Więcej o Żołnierzach Wyklętych piszemy w specjalnym dodatku do poniedziałkowego wydania Kuriera Lubelskiego

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na kurierlubelski.pl Kurier Lubelski