Żołna, pliszka i gąsiorek. Zmiany klimatyczne wpływają ich zwyczaje. Jakie gatunki ptaków możemy oglądać na Lubelszczyźnie?

Przekonuje Pan, że wraz ze zmianami klimatycznymi przybywa niektórych gatunków ptaków. Coraz częściej występują też u nas gatunki kojarzone z obszarami gorącymi i suchymi.
Dobrym tego przykładem jest żołna. To niewielki, długość ciała nie przekracza 25 cm, ptak o wielobarwnym umaszczeniu. Można się dopatrzyć kolorów takich jak rdzawy brąz, błękit i złotooliwkowy. To wybitnie ciepłolubny gatunek, niezwykle silnie związany z obszarami gorącymi i suchymi, ze strefą stepów i pustyń. Przez Polskę przebiega północna granica zasięgu żołny. Jeszcze nie tak dawno główne stanowiska żołny znajdowały się na obszarze Polski południowo-wschodniej. W pozostałych częściach kraju gniazdowanie gatunku notowano bardzo rzadko. Jednak od początkiem lat 90-tych notuje się wyraźną ekspansję w kierunku zachodnim i północnym, czego wyrazem był pojawienie się wielu nowych stanowisk m.in. na obszarze Podlasia, Mazowsza, Dolnego Śląska, Wielkopolski, Ziemi Lubuskiej i Pomorza.

A w województwie lubelskim?
Na Lubelszczyźnie gatunek był w zasadzie przez wiele lat związany z południowo-wschodnią częścią regionu (wschodnia Zamojszczyna) i nielicznie na południowej Chełmszczyźnie. Obecnie jednak notuje się go już coraz częściej na obszarze Chełmszczyny, szczególnie tej wiosny pojawiło się kilka nowych stanowisk w okolicach Chełma. Ekspansja żołny niewątpliwie pozostaje w związku z postępującymi zmianami klimatycznymi polegającymi na wzroście średnich temperatur wiosny i lata, okresu w którym ptaki odbywają rozród. Łagodna bezśnieżna zima i ciepła wczesna wiosna powoduje niską śmiertelność owadów będących bazą pokarmową ptaków, co gwarantuję obfitość pokarmu w okresie rozrodu. Ocieplenie klimatu sprzyja wzrostowi liczebności ptaków. Część gatunków wędrownych przylatuje do nas coraz wcześniej.

Czy są tego przykłady?
Z badań prowadzonych na terenie Lublina wynika, że np. pokrzewka kapturka przylatuje trzy tygodnie wcześniej niż jeszcze 70 lat temu. To niepozorny gatunek, który trudno zaobserwować. Z racji podnoszenia się temperatury, a mieliśmy wyjątkowo ciepłą zimę, ten gatunek przylatuje wcześniej. To pokazuje, że coś się dzieje z temperaturami i zwierzęta na to odpowiadają. Poszerzaniem obszaru występowania i przyśpieszeniem przylotu do Polski.

Obserwowanie przyrody uspokaja. Jakie są najpiękniejsze gatunki ptaków, które można oglądać w województwie lubelskim?
Wspomniałem już, że coraz częściej można natknąć się na żołnę. Jednym z najpiękniejszych polskich ptaków jest kraska, z tym, że sytuacja jej populacji w Polsce jest bardzo trudna, siedliska zanikają. I raczej można ją uznać za gatunek który wyginął w regionie. Choć być może ocalały jakieś efemeryczne stanowiska na południu. Swoją liczebność natomiast silnie zwiększa piękna pliszka żółta. Wiążemy to ze wzrostem powierzchni upraw rzepaku. W krajobrazie rolniczym można też zaobserwować gąsiorka. Cechą gatunku jest nabijanie zdobyczy na kolce, a samca gąsiorka można poznać po czarnej masce wokół oczu. Najbardziej majestatycznie prezentują się ptaki szponiaste: bielik i orlik krzykliwy. Bielika wypatrzymy w sąsiedztwie jezior i rozległych rzek. Orlik krzykliwy występuje na pograniczu pól i lasów. Najczęściej występującym ptakiem szponiastym jest myszołów, ale jest on dosyć pospolity i trudno dopatrzyć się u niego szczególnych walorów estetycznych. Na terenach podmokłych można też zaobserwować bardzo często błotniaki stawowe. Rozpiętość ich skrzydeł sięga nawet 130 cm. Od połowy maja najlepiej oglądać wilgę o żółto-czarnym ubarwieniu, która przylatuje do nas gniazdować aż z południowej części Afryki.