Życie na kredyt. Komentuje dr Mariusz Świetlicki

Życie na kredyt to teraz norma. Zadłużamy się indywidualnie kupując mieszkania, samochody lub telewizory, zadłużają się firmy inwestując w hale produkcyjne i maszyny, zadłużają się gminy inwestując w infrastrukturę, stadiony i teatry, zadłuża się w końcu całe państwo finansując nie tylko budowę autostrad, ale także, a może przede wszystkim, finansując rozbudowane programy socjalne. Fenomen ten można oczywiście omawiać z wielu różnych stron. Ja zwrócę uwagę na jeden bardzo ciekawy, moim zdaniem, aspekt.

Dług jest tym mniej uciążliwy im dalej jest od nas. Ważnym ekonomicznym pojęciem, na jakie zaczęto od niedawna zwracać uwagę, jest tzw. hazard moralny. Generalnie polega on na dążeniu do takich rozwiązań gospodarczych, z których możemy korzystać bez ponoszenia ryzyka. Nasze zyski, cudze straty.

Bank finansuje bardzo ryzykowne przedsięwzięcia i jeśli osiągnie zyski, to zarządzający nim otrzymają olbrzymie premie, ale jeśli zbankrutuje, to zapłacą za to akcjonariusze, albo państwo ratujące bank przed całkowitym upadkiem.

Chętnie skorzystamy z drogi wybudowanej przez miasto, ale najchętniej zamieszkamy w gminie obok, gdzie lokalne podatki są niższe i nie my będziemy spłacać długi zaciągnięte na budowę drogi. Fajnie jest dostać pieniądze z programu 500+, ale długi zaciągnięte przez państwo, to już nie nasz problem. Takie przykłady można mnożyć.

Jak to się ma do kredytów i życia na kredyt? Bardzo konkretnie. Najlepiej niech długi zaciągają inni i je spłacają, a my z nich korzystajmy. Zamiast samemu kupić mieszkanie finansując je z kredytu, lepiej niech zrobi to gmina lub państwo. A że przy okazji będzie musiała się zadłużyć? Przecież to nie nasz dług. Zamiast brać kredyt na zakup telewizora, lepiej skorzystać z jakiegoś programu socjalnego, który da nam potrzebne pieniądze. A że to finansowane z długu publicznego? Publiczny, a więc niczyj, a na pewno nie mój.

Niestety, takie podejście staje się powszechne, niszcząc poczucie odpowiedzialności za własne działania i decyzje. W konsekwencji powstaje zupełnie nowy model gospodarczy, oparty na roszczeniowym podejściu obywateli i państwie, które przejmuje na siebie ryzyko niepowodzeń tych obywateli. Dokąd to nas zaprowadzi? Jakie to ma znaczenie?

To nie nasz problem, tylko rządzących…