Pistolet ostatniego Wyklętego odnaleziony na Lubelszczyźnie

Jak poinformowała placówka, pistolet "Lalusia" był ukryty w domu Wygnanowicach, w którym w przeszłości mieszkała rodzina Wyklętego. Broń odnalazł syn żołnierza - Marek Franczak, któremu towarzyszyli Jacek Pawłowicz, wicedyrektor Muzeum ds. zbiorów i historyk dr hab. Piotr Niwiński. Pistolet ma powiększyć zbiory warszawskiego Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL.

Józef Franczak ps. "Laluś" był najdłużej walczącym żołnierzem podziemia antykomunistycznego w Polsce. Należał do oddziału Zdzisława Brońskiego "Uskoka". Dowodził jednym z trzech jego patroli. W 1948 r. dwukrotnie wpadł w zasadzkę i dwukrotnie udało mu się z nich wydostać. Mimo poważnej rany odniesionej w trakcie walki po kilku miesiącach kontynuował działalność konspiracyjną.

Franczak ukrywał się w sumie przez osiemnaście lat po zakończeniu II wojny światowej. Zginął 21 października 1963 r. w potyczce zbrojnej z grupą operacyjną Zmotoryzowanych Odwodów Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa w Majdanie Kozic Górnych niedaleko Piask. Komunistyczne służby złożyły jego pozbawione głowy ciało w bezimiennym grobie na cmentarzu przy ul. Unickiej w Lublinie. Jak podaje Instytut Pamięci Narodowej, dopiero 20 lat później siostry Franczaka uzyskały pozwolenie na pochowanie jego zwłok w rodzinnym grobowcu na parafialnej nekropolii w Piaskach. Rozpoczęte w 2007 r. śledztwo IPN doprowadziło do odnalezienia czaszki Wyklętego na Uniwersytecie Medycznym w Lublinie (dawniej Akademii Medycznej), gdzie przez lata służyła jako eksponat. W 2015 r. została ona złożona do grobowca rodziny Franczaków w Piaskach.

Ostatni Niezłomny jest patronem ulicy na lubelskim Felinie. Na Rondzie Żołnierzy Wyklętych w Świdniku znajduje się z kolei odsłonięty w 2022 r. pomnik Franczaka.

W 2008 r. prezydent RP Lech Kaczyński nadał mu pośmiertnie Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski.