Premier otwiera drogę do odszkodowań za lockdown. Donald Tusk wycofał wniosek z Trybunału Konstytucyjnego

Premier Mateusz Morawiecki w sierpniu 2020 roku do Trybunału Konstytucyjnego skierował nowelę przepisów kodeksu cywilnego, która wprowadzała odszkodowania za tzw. legislacyjne bezprawie. To reakcja na głosy przedsiębiorców, którzy domagali się odszkodowań za zabranie możliwości pracy w czasie lockdownów. "Dziennik Gazeta Prawna" wylicza, że chodzi o roszczenia rzędu nawet kilkuset mln zł. Każdy pokrzywdzony mógłby dzięki tym przepisom domagać się odszkodowania w wysokości poniesionych stat, ale także utraty potencjalnego zysku.

Trybunał miał zbadać zgodność ustawy z Konstytucją. Chodzi dokładnie o zapisy art. 4171 § 1 Kodeksu cywilnego, które przewidują, że odszkodowania może domagać się każdy, kto padł ofiarą aktu prawnego wydanego niezgodnie z prawem lub przez zaniechanie władzy. Wielu przedsiębiorców właśnie ten zapis chciało wykorzystać, dochodząc swoich praw za ograniczenia wprowadzone w czasie trwania pandemii.

Zobacz także: Zarabiam 5000 zł brutto miesięcznie. Jakie oszczędności zgromadzę po 5 latach w PPK?

DGP podaje, że 30 stycznia premier Donald Tusk wycofał wniosek w ten sprawie z TK. Także trybunał umorzył już postępowanie w tej sprawie. To może oznaczać milionowe straty dla Skarbu Państwa, ale prawnicy już od dawna krytykowali wniosek Morawieckiego w tej sprawie:

To wniosek ówczesnego premiera, a nie skarżony przez niego przepis kodeksu cywilnego trudno pogodzić z ustawą zasadniczą - mówi prof. Maciej Gutowski w rozmowie z DGP.

Jak przekonuje, sądy mają prawo i obowiązek oceniania rozporządzeń i innych aktów prawnych. Gdyby TK przychylił się do wniosku byłego premiera, sądy za każdym razem w przypadku takich spraw musiałyby zwracać się z pytaniem do Trybunału Konstytucyjnego.

Ograniczenia z czasów pandemii wprowadzane były na często kontrowersyjnych zasadach i w sposób nie do końca jasny. To powoduje, że obecnie ciężko jakkolwiek wyrokować, kto może mieć szansę na odszkodowanie za lockdown.

Czy bankructwo firmy będzie wystarczającym powodem do otrzymania odszkodowanie? Czy odszkodowanie należy się przedsiębiorcy, który nie zamknął lokalu mimo nakazu i otrzymywał z tego tytułu mandaty?

Z pewnością potrzebne jest „przetarcie szlaków”, bo każdy kolejny wyrok przyznający odszkodowanie za lockdown w czasie pandemii będzie podstawą do oparcia na nim własnego materiału dowodowego. Konieczna jest tutaj droga sądowa, a więc także spora inwestycja w koszta procesowe. Ważne, o ile nie najważniejsze, będzie także wykazanie poniesionych strat i utraty korzyści oraz - co równie istotne - ich związku z postępowaniem rządu.