Religia w szkole: wyzwaniem jest brak katechetów. Problem dotyczy szczególnie dużych miast. Ko może uczyć religii? Gdzie studiować?

Zgodnie z przepisami od 1 września uczniowie polskich szkół mieli mieć obowiązek wyboru etyki lub religii. Ostatecznie przepis nie wszedł w życie, ale dzieci i młodzież wciąż mogą uczęszczać na lekcje katechezy lub etyki.

W tygodniu w programie są dwie godziny lekcyjne religii. Ich zmniejszenie jest możliwe jedynie za pisemną zgodą biskupa diecezjalnego. Okazuje się, że zwiększona liczb godzin skutkuje brakami kadrowymi wśród nauczycieli religii.

W kraju mamy ponad 29 tys. katechetów, z tego 17 tys. to osoby świeckie, blisko 10 tys. to kapłani diecezjalni i zakonni i 1900 – to siostry zakonne. Brakuje nam ok. 3 tys. katechetów. Najtrudniej jest w większych diecezjach, zwłaszcza w dużych miastach – powiedział ks. prof. Piotr Tomasik.

K. prof. Tomasik wyjaśnił, że głównym powodem braków kadrowych wśród nauczycieli religii są kwestie demograficzne. Okazuje się, że spora grupa nauczycieli religii obecnie zbliża się do wieku emerytalnego.

Bardzo duża część kadry katechetycznej to osoby, które rozpoczęły pracę w 1990 r., kiedy religia ponownie weszła w Polsce do szkół. Obecnie ci ludzie wchodzą w wiek emerytalny zaś młodszych jest bardzo trudno pozyskać. W roku szkolnym 2022/2023 katechetów, którzy ukończyli 50. rok życia, było ponad 10 tys., zaś osób do 30. roku życia było niespełna 3 tys. To pokazuje dysproporcję, z którą przychodzi się nam mierzyć – powiedział konsultor Komisji Wychowania Katolickiego KEP.

Dodał, że „osoby do 30. roku życia są z niżu demograficznego, a więc jest ich zdecydowanie mniej na rynku pracy niż wcześniejszych roczników”.

Zwrócił także uwagę, że „pensje nauczycielskie nie należą do najwyższych, a koszty utrzymania w mieście są dużo wyższe niż w małych miejscowościach, w związku z tym, nawet jeśli w jednym regionie Polski jest więcej katechetów, to rzadko który zdecyduje się przeprowadzić wraz z rodziną gdzie indziej”.

Poza tym wokół samego nauczania religii w szkole w dyskursie społecznym tworzy się niezbyt przyjazną atmosferą, co wpływa także na decyzje kandydatów na studia – wskazał ks. prof. Tomasik.

Ks. prof. Tomasik ocenił, że „potrzeba dziś przede wszystkim katechetów świeckich”.

Niestety we wszystkich ośrodkach uniwersyteckich w kraju obserwujemy mniejsze zainteresowanie studiami teologicznymi niż przygotowane miejsca na uczelniach. To martwi mnie jako dziekana Wydziału Teologicznego UKSW, zwłaszcza że mam świadomość braku nauczycieli religii – powiedział ks. prof. Tomasik.

Wyjaśnił, że zgodnie z istniejącymi w Polsce przepisami nauczyciel jednego z przedmiotów w szkole, jeśli ma studia wyższe, po ukończeniu odpowiednich studiów podyplomowych może uczyć innego przedmiotu, w tym także katechezy. Oczywiście potrzebna jest także decyzja biskupa danej diecezji, który udziela takiej osobie misji kanonicznej.

Przyznał, że tego rodzaju sytuacje zdarzają się, ale, jak zaznaczył, „nie rozwiązują one problemu, ponieważ dotyczy to przeważnie tylko tych nauczycieli danego przedmiotu, którym brakuje godzin”. Warto dodać, że katecheta podlega dyrektorowi szkoły i biskupowi w sprawach treści nauczania i wychowania religijnego.

Jak podkreśla dr teologii Agata Rujner, autorka kanału Prawie Morały:

Teologia to kierunek studiów, często wybierany bardziej z powodów duchowych niż praktycznych. Przychodzą liderzy wspólnot, osoby szukające zrozumienia dla swojej wiary; po nawróceniu, ludzie z pytaniami egzystencjalnymi czy studenci, pragnący pogłębić swoją więź z Bogiem i Kościołem. To nauka, która pomaga odkryć prawdę i sens. Są to studia humanistyczne, korzystające z metod naukowych znanych w tej dziedzinie. W ofercie edukacyjnej można spotkać różne specjalizacje, które pomagają aplikować teologię także w potrzeby rynku pracy

Teologię można studiować na katolickich uczelniach w kraju, ale nie tylko. Całkiem sporo szkół wyższych oferuje te studia. Są to m.in.:

• Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie,
• Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie,
• Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II,
• Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie,
• Uniwersytet Śląski w Katowicach,
• Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu,
• Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie,
• Uniwersytet Opolski,
• Uniwersytet Szczeciński,
• Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu.