Stawki za ekoschematy. Kiedy wypłata pieniędzy do hektara i za punkty w rolnictwie węglowym?

We wtorek 27 lutego minister rolnictwa podpisał rozporządzenie określające stawki dla ekoschematów obszarowych. Stawka płatności mają wynieść:

• do obszarów z roślinami miododajnymi wynosi 1 256,77 zł/ha powierzchni obszaru zatwierdzonego do tej płatności
• do rolnictwa węglowego i zarządzania składnikami odżywczymi wynosi 104,89 zł zł za jeden punkt przyznany za realizację danej praktyki
• do integrowanej produkcji roślin wynosi 1 363,77 zł na hektar
• do biologicznej ochrony upraw wynosi 419,64 zł na hektar
  do retencjonowania wody na trwałych użytkach zielonych wynosi 292,27 zł na hektar

• Wartość jednego punktu: 103,56 zł.
• Ekstensywne użytkowanie trwałych użytków zielonych z obsadą zwierząt: 524,45 zł/ha.
• Międzyplony ozime lub wsiewki śródplonowe: 524,45 zł/ha.
• Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia – wariant podstawowy: 104,89 zł/ha.
• Opracowanie i przestrzeganie planu nawożenia – wariant z wapnowaniem: 314,67 zł/ha.
• Zróżnicowana struktura upraw: 314,67 zł/ha.
• Wymieszanie obornika na gruntach ornych w terminie 12 godzin od jego aplikacji: 209,78 zł/ha.
• Stosowanie nawozów naturalnych płynnych innymi metodami niż rozbryzgowo: 314,67 zł/ha.
• Uproszczone systemy uprawy: 419,56 zł/ha.
• Wymieszanie słomy z glebą: 209,78 zł/ha.

W uzasadnieniu projektu można przeczytać, że na tej samej powierzchni mógł być realizowany więcej niż jeden ekoschemat, a łączna deklarowana powierzchnia pod ekoschematami obszarowymi w kampanii 2023 r. obejmuje obszar ponad 11 mln ha, co stanowi ok. 105% w odniesieniu do powierzchni prognozowanej w Planie. To oznacza konieczność zwiększenia budżetu na ten cel.

Bazując na danych ARiMR, aby możliwa była realizacja płatności w ramach ekoschematów obszarowych po stawkach planowanych określonych w Planie, należałoby na ten cel zapewnić dodatkowo ok. 161 345 808,48 euro, tj. 746 756 805,39 zł.

Dalej resort rolnictwa wyjaśnia, że planuje skorzystać z dopuszczalnej elastyczności, która umożliwia wykorzystanie środków finansowych przydzielonych poszczególnym interwencjom na inne interwencje. Proponuje przesunięcie na ekoschematy obszarowe środków niewykorzystanych (zaoszczędzonych) z innych interwencji w formie płatności bezpośrednich.

Ostatniego dnia stycznia 2024 Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa przekazała, że zostało wdrożone oprogramowanie w zakresie kontroli administracyjnej dla ekoschematów powierzchniowych i rozpoczęto kontrolę administracyjną wniosków.

Na podstawie wyników tej kontroli zostaną przygotowane dane niezbędne do określenia stawek płatności dla ekoschematów powierzchniowych.

ARiMR zapowiada, że od 26 lutego 2024 r. będą wydawane decyzje w sprawie przyznania płatności bezpośrednich uwzględniające ekoschematowe płatności powierzchniowe. To pozwoli na realizację przyznanych płatności w pierwszych dniach marca.

W kampanii 2023 r. wnioski o przyznanie płatności w ramach ekoschematów obszarowych złożyło ok. 418 tys. rolników, natomiast łącznie z ekoschematem „Dobrostan zwierząt” złożonych zostało ok. 440 tys. wniosków.

Dłużej trzeba będzie zaczekać na decyzje dla ok. 94 tys. rolników, którzy wnioskowali o płatności dobrostanowe. Ze względu na okresy referencyjne kończące się dla niektórych wariantów w dobrostanie zwierząt 14 marca 2024 r. decyzje dla nich będą wydawane w kwietniu 2024 r. i na bieżąco będą realizowane wypłaty.

O termin wypłat pieniędzy za ekoschematy rolnicy dopytywali od miesięcy. ARiMR przekazała nam 11 stycznia:

- Aby móc realizować płatności do ekoschematów trzeba przeprowadzić standardową procedurę określonych przepisami kontroli administracyjnych i kontroli na miejscu. W przypadku niektórych ekoschematów niezbędne jest dodatkowa weryfikacja deklaracji rolników w oparciu o dane zewnętrznych Jednostek Certyfikujących. Cały proces jest pracochłonny i czasochłonny; realizuje się go w oparciu o szczegółowy harmonogram.
Zgodnie z nim naliczanie pomocy finansowej, o którą Pani Redaktor pyta, ma się rozpocząć jeszcze w lutym, a pierwsze płatności powinny trafić na konta ubiegających się o to wsparcie w pierwszej dekadzie marca.

W styczniu zapytaliśmy o kwoty Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi. Biuro prasowe przypomniało, że zgodnie z przepisami UE na ekoschematy należy przeznaczyć minimum 25 proc. środków na płatności bezpośrednie. W Planie Strategicznym dla WPR 2023-2027 na ekoschematy na 2023 r. zaplanowano ogółem (ekoschematy obszarowe i Dobrostan zwierząt) ok. 872,5 mln EUR.

Ekoschematów mamy 6, w tym 5 obszarowych oraz ekoschemat Dobrostan zwierząt, a dla każdego ekoschematu osobne szacunkowe stawki płatności. Szacunki mogą jednak różnić się od ostatecznie przyjętych kwot, na co zwraca uwagę resort rolnictwa w przesłanej odpowiedzi:

- Niemniej jednak w przypadku płatności bezpośrednich również w latach poprzednich było tak, że rzeczywiste stawki poszczególnych płatności na daną kampanię były określane na podstawie rzeczywistych danych (powierzchni, liczby sztuk zwierząt) zadeklarowanych przez rolników i zweryfikowanych przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Ta zasada obowiązuje również w 2023 r., także w odniesieniu do ekoschematów, które są jednym z elementów systemu płatności bezpośrednich.

- Po otrzymaniu od ARiMR stabilnych, zweryfikowanych danych w zakresie powierzchni kwalifikującej się do wsparcia, wysokość stawek płatności dla poszczególnych ekoschematów zostanie określona w rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi wydawanym w porozumieniu z Ministrem Finansów. W przypadku, gdyby powierzchnia lub liczba zwierząt kwalifikujących się do płatności w ramach ekoschematów przekroczyła pierwotnie zakładane wielkości, konieczna może okazać się redukcja wcześniej planowanych stawek.

Ministerstwo zaznaczało, że przy ustalaniu wysokości stawek za ekoschematy planuje skorzystać z przewidzianych w prawie UE możliwości przesuwania środków pomiędzy poszczególnymi płatnościami, tak aby rzeczywiste stawki były jak najbardziej zbliżone do planowanych.

Skoro przelewy za ekoschematy mają być realizowane z płatnościami końcowymi, to rolnicy mogą spodziewać się wypłaty do 30 czerwca 2024 roku.

Płatności w ramach ekoschematów są przyznawane rolnikowi w formie płatności:

• do obszarów z roślinami miododajnymi;
• do rolnictwa węglowego i zarządzania składnikami odżywczymi;
• do integrowanej produkcji roślin;
• do biologicznej ochrony upraw;
• do retencjonowania wody na trwałych użytkach zielonych;
• dobrostanowej.