"Symfonia wrześniowa" Wojciecha Kilara w filharmonii

Pojedyncze dźwięki instrumentów dętych wtrącają się w nerwowe tremolo smyczków. Po chwili robią to grupami, z upływem czasu coraz częściej, by w końcu, wespół ze smyczkami zaatakować masywnym, krzykliwym akordem. Muzyka eksploduje. Wyłania się z niej postrzępiona partia fortepianu, zahamowana z kolei przez instrumenty perkusyjne. W końcowej części utworu dwa klarnety, trzy saksofony, cztery trąbki i tyle samo puzonów gra dźwięki tak wysokie, że mogłyby ciąć szkło.

Spokojnie, to nie "Symfonia wrześniowa", to inny utwór Kilara: słynny "Riff 62", napisany w 1962 roku. Wtedy zainspirowany kursami muzycznymi w niemieckim Darmstadt i zafascynowany tzw. Drugą Szkołą Wiedeńską (Schönberg, Webern, Berg) kompozytor burzył wszystko, co prezentowała polska muzyka. Miał w tym akcie destrukcji pomocników: Pendereckiego, Góreckiego.

W 1974 roku Wojciech Kilar zerwał "Krzesanym" z awangardą

Ledwie 12 lat później Kilar będzie burzył awangardę, wracając "Krzesanym" w stronę prostoty, przejrzystości, muzyki ludowej, łagodności. Mniej więcej w tych latach podobną drogą poszli Penderecki i Górecki. Wiązały się z tym zarzuty o zdradę ideałów i oportunizm oraz rozczarowanie części publiki. Inni byli zachwyceni. Podziały są widoczne do tego stopnia, że mało prawdopodobne, by ktoś jednocześnie był wielbicielem bezkompromisowego "Riffu 62" i czytelnej "Symfonii wrześniowej".

Teraz emocje Kilar wzbudza raczej nie kolejnymi dziełami, a wypowiedziami na temat polityki i religii. "Poglądy takie jak moje, są zazwyczaj tak klasyfikowane - ciemnogród, moherowe berety"- powiedział.
Szalonych eksperymentów po Kilarze nie należy się więc już spodziewać. Ale prawdziwej odpowiedzi na pytanie: czy bardziej stracił (szacunek środowiska), czy bardziej zyskał (sympatię mas) może udzielić tylko on sam.

Piątek,"Symfonia wrześniowa", Filharmonia Lubelska, godz. 19.00, bilety 25-30 zł