Te dodatkowe dni wolne w Kodeksie pracy wkrótce przepadną. Wykorzystaj je przed końcem roku

Na liście dni wolnych, które przepadają z końcem roku, nie znajdzie się na pewno niewykorzystany urlop wypoczynkowy z 2023 roku. W teorii każdy pracownik w danym roku kalendarzowym powinien wykorzystać wszystkie przysługujące mu dni urlopu wypoczynkowego - może to być maksymalnie 26 dni zależnie od stażu pracy. Prawo dopuszcza jednak wykorzystanie urlopu przypadającego na dany rok do września następnego roku. I tutaj ponownie jest to tylko teoria, bo w praktyce Kodeks pracy zezwala na wykorzystanie zaległego urlopu do trzech lat po terminie, kiedy powinien zostać wykorzystany.

Przykład: zaległy urlop z 2023 roku należy wykorzystać do września 2024 roku, ale w praktyce przepadnie od dopiero we wrześniu 2027 roku.

Przepisy zezwalają również na skorzystanie z urlopu na żądanie. To dzień wolny, którego pracownik może zażądać 4 razy w roku, zgłaszając ten fakt pracodawcy najpóźniej w dniu rozpoczęcia urlopu. Urlop na żądanie przysługuje niezależnie od wymiaru i systemu pracy oraz niezależnie od liczby pracodawców, z którymi umową o pracę związany jest pracownik. Co ważne, pracodawca musi udzielić zgody na urlop na żądanie. Lista wyjątków, kiedy może tego odmówić, jest jednak bardzo krótka. Za dni urlopu na żądanie pracownikowi przysługuje 100 proc. wynagrodzenia.

Urlop wypoczynkowy to niejedyna okazja do skorzystania z przerwy w pracy, a okazuje się, że w 2023 roku w Kodeksie pracy przybyło kilka dodatkowych uprawnień dla osób zatrudnionych na umowach o pracę. Na jakie rodzaje urlopu może liczyć pracownik w Polsce? W 2023 roku to:

• urlop wypoczynkowy
• opieka na dziecko
• urlop na żądanie
• urlop z powodu siły wyższej
• urlop opiekuńczy

Łącznie to nawet blisko 40 dni wolnych od pracy rocznie. Część z nich niewykorzystana przepadnie jednak po 31 grudnia 2023 roku. Dotyczy to przede wszystkim urlopu opiekuńczego i z powodu działania siły wyższej.

Od kwietnia 2023 roku do Kodeksu pracy wpisane zostały dwa nowe urlopy:

• z powodu działania siły wyższej - 2 dni w roku
• rodzicielski - 5 dni w roku

Urlop z powodu działania siły wyższej przypomina nieco urlop na żądanie, jednak różnica jest zasadnicza. Siła wyższa dotyczy pilnych spraw związanych z sytuacją rodzinną, chorobą czy wypadkiem pracownika, którego pracodawca nie może odmówić, a pracownikowi przysługuje za te dni 50 proc. wynagrodzenia zasadniczego.

Urlop opiekuńczy to 5 dni wolnych od pracy, które pracownik może wykorzystać na opiekę lub wsparcie osoby, która jest członkiem rodziny i zamieszkuje w jednym gospodarstwie domowym. Pracodawca nie może odmówić takiego urlopu, a każdy z dni urlopu opiekuńczego wliczany jest do okresu zatrudnienia.

Przepisy przewidują, że członkiem rodziny może być w tym przypadku:

• syn lub córka
• matka lub ojciec
• małżonek

Wniosek o urlop opiekuńczy powinien zawierać dane (imię i nazwisko) osoby, która wymaga opieki. Każdy z tych urlopów niewykorzystany do końca grudnia bieżącego roku przepadnie, a w 2024 roku pracownikowi będzie przysługiwać nowa pula dni wolnych.

Kodeks pracy pracującym rodzicom zezwala na wykorzystanie w ciągu roku 2 dni wolnych od pracy na opiekę nad zdrowym dzieckiem. Są to dni wolne, które mogą przypominać urlop opiekuńczy, jednak nim nie są. Rożnica polega przede wszystkim na tym, że opieka nad dzieckiem przysługuje wobec zdrowych dzieci do 14. roku życia.

Rodzice dziecka (o ile oboje są zatrudnieni na umowę o pracę) między sobą ustalają, które z nich wykorzysta urlop. Co ważne, rodzice wcale nie muszą być małżeństwem, aby skorzystać z opieki nad dzieckiem, a wymiar tego urlopu przysługuje im niezależnie od ilości dzieci. Dwa dni opieki nad dzieckiem przysługują rodzicom tak jedynaka, jak np. trójki dzieci. Dwa przysługujące dni opieki nad dzieckiem należy wykorzystać do końca roku, ponieważ niewykorzystane dni tego urlopu nie przechodzą na kolejne lata, a z 1 stycznia 2024 roku wszyscy rodzice zyskają nową pulę dwóch wolnych dni opieki nad dzieckiem.