W wytrzeźwiałce nie było luksusów. Za to dużo kawy

Tydzień działania i ponad pięćdziesięciu „kuracjuszy”. Taki wynik odnotował Ośrodek Wczesnej Interwencji dla Osób z Problemami Alkoholowymi i ich Rodzin przy ul. Północnej. Zwany krócej „izbą wytrzeźwień” lub bardziej pieszczotliwie „wytrzeźwiałką”. Cztery osoby zdążyły tu trafić już dwukrotnie. Cztery inne były w takim stanie, że musiały zostać odwiezione do szpitala. - Pokazuje to, że w Lublinie na takie miejsce jest duże zapotrzebowanie - mówi Adam Mołdoch, zastępca dyrektora Centrum Interwencji Kryzysowej w Lublinie. Wytrzeźwiałka wróciła do Lublina po czternastu latach. W uroczystym otwarciu wzięło udział wiele ważnych osób, z prezydentem Krzysztofem Żukiem na czele.

Kraty w oknach, twarde leżanki przyśrubowane do podłogi, a na ścianie dzwonek, który trzeba nacisnąć, żeby móc się napić wody lub skorzystać z toalety. Rozlega się zresztą cały czas. Tylko tyle znajduje się na wyposażeniu każdej sali. Ośrodek jest w stanie przyjąć jednorazowo dwadzieścia osób. Na te agresywne czekają izolatka i sala unieruchomień. Jak dotąd nie było jeszcze potrzeby nikogo tam zamykać. Za pobyt trzeba zapłacić więcej niż za trzygwiazdkowy hotel - 299,98 zł.

- Do ośrodka trafią nietrzeźwi, którzy się awanturują, zachowują nieobyczajnie czy zagrażają bezpieczeństwu. Na miejsce przywozi ich policja lub Straż Miejska. Są tu badani przez lekarza, kąpani i odprowadzani do sal - relacjonuje Adam Mołdoch.

W placówce trzeźwieją m.in. sprawcy przemocy domowej. Pacjenci zostają tu aż do czasu, kiedy alkomat wskaże zero promili. Procedura nie może trwać dłużej niż dobę. Zgodnie z prawem byłoby to ograniczenie wolności.

Pierwsi pacjenci trafili do ośrodka tuż po otwarciu. Do tej pory trzeźwieli tu głównie mężczyźni. Nastolatków jeszcze nie było. Jak podkreśla Mołdoch, placówka, która powstała w miejscu dawnej Izby Dziecka na terenie Komendy Miejskiej Policji, nie jest zwykłą izbą wytrzeźwień.

- Nasza praca polega nie tylko na tym, by pacjent wytrzeźwiał. Dajemy mu wsparcie. Przed wyjściem rozmawiają z nim psycholog i pracownik socjalny - wyjaśnia dyrektor. Dla wielu osób rozmowa ze specjalistami nie jest formalnością.

- Otwierają się i mówią o swoich problemach. Opowiadają o kłopotach rodzinnych, przez które sięgają po alkohol - zdradza Aleksandra, psycholog pracująca w ośrodku.

Ci, którzy tu trafiają, zwykle wychodzą ze spuszczoną głową. - Większość z nich od razu chce uregulować rachunek, by odciąć się od tego, co się zdarzyło - słyszymy od dyżurnego.

Potrzebę utworzenia izby wytrzeźwień zauważono już pod koniec lat 50. Za pod- jęciem tej decyzji przemawiały m.in. statystyki, które pokazywały, że lublinianie pili na umór. Jeszcze w 1938 r. statystyczny Polak wypijał 1,6 litra wódki rocznie. W 1956 r. w PRL pito już znacznie więcej, bo aż 5 litrów. Jeszcze gorzej było na Lubelszczyźnie. W naszym regionie pito ponad średnią krajową, bo aż 7,5 litra.

Plan utworzenia wytrzeźwiałki udało się zrealizować w 1962 roku. Wieczorem, 3 marca, zaczęła działać placówka przy ul. Kawiej. „Trzeba stwierdzić, że lubelscy pijacy będą mieli naprawdę komfortowe warunki trzeźwienia” - zachwalał lokal dziennikarz Kuriera Lubelskiego. Wytrzeźwiałka miała osiemnaście sal z rzędami łóżek, wyposażonych w skórzane pasy dla co bardziej porywczych rezydentów.

Każdy przywieziony „klient” przechodził na początku badania lekarskie, a gdy trzeba było, dostawał leki i zastrzyki, był myty pod prysznicem, po czym - jak donosił Kurier - dostawał szlafrok i koszulę nocną. Później był odprowadzany do łóżka, aby dojść do siebie.

Ceny za te „luksusy” były niemałe. W czasach, gdy egzemplarz Kuriera kosztował 50 groszy, to za jeden nocleg i badanie trzeba było zapłacić 180 zł. To nie koniec wydatków. Na prysznic trzeba było wyłożyć 20 zł, dowóz radiowozem Milicji Obywatelskiej lub taksówką 35 zł, usunięcie „nieporządków” w samochodzie lub w pomieszczeniu izby - do 110 zł.

„I nie ma obawy, aby ktoś nie zapłacił. Jeśli nie uczyni tego od razu, koszty pobytu w izbie wytrzeźwień zostaną mu potrącone od pensji. Od niepracujących należność będzie ścigana w trybie egzekucji” - wyjaśniał dziennikarz.

Pomocna w dojściu do siebie była kawa, którą podawano w nieograniczonej ilości.

Arkadiusz Szczepański, obecnie radny dzielnicowy z Czubów, a w przeszłości policjant, do izby wytrzeźwień przy Kawiej przewoził „klientów” przez 10 lat - od 1991 do 2001 r. - Nie były to miłe wspomnienia - przyznaje.

W jego pamięci utkwiły bowiem przepełnione korytarze i obskurne wnętrze budynku. - Zawsze były duże kolejki, a sale przeważnie były przeładowane ludźmi. Natomiast wnętrze, choć to lata 90., przypominało rodem czasy gierkowskie - opowiada Arkadiusz Szczepański. - Zawsze na wszystko brakowało pieniędzy, ponieważ osoby przebywające tam nie płaciły za swój pobyt - dodaje.

- Bardzo często zdarzało się, że ktoś był w takim stanie, że musiało go wnosić kilku policjantów, notorycznie ktoś się przewracał na schodach i rozbijał głowę. Niektórzy byli bardzo agresywni, chcieli się bić z funkcjonariuszami, nieraz też trzeba było bronić lekarzy przed napaścią - wspomina Arkadiusz Szczepański.

Jednak najgorsi byli ci „pensjonariusze” zabrudzeni swoimi odchodami i wymiocinami.

- Na pewno w dawnej Izbie Wytrzeźwień nie było takiego standardu jak w obecnej. Czekały tam po prostu zwykłe cele z wybetonowaną podłogą - wspomina Jerzy Kuś, dyrektor miejskiego Wydziału Zdrowia i Spraw Społecznych. Przy Kawiej było miejsce dla 30 osób. - Raczej nigdy nie widziałem tam pustek. Jednak najgorszym problemem była słaba ściągalność należności za pobyt, wynosząca zaledwie 10 proc. - dodaje Kuś. I to był główny powód, dla którego zamknięto dawną izbę wytrzeźwień.

Jak z problemem ściągania należności poradzi sobie obecna? - Za pobyt można zapłacić na miejscu, kartą, bo pracownicy nie mogą przyjmować gotówki. W innym przypadku do danej osoby przyjdzie rachunek. Jeśli natomiast nie będzie miała przy sobie dokumentów, na miejsce przyjedzie policja, która ustali jej tożsamość. A tych, którzy nie zapłacą za pobyt w ustalonym czasie, czeka postępowanie egzekucyjne - odpowiada Adam Mołdoch.

Twarda leżanka i dzwonek

Wychodzą ze spuszczoną głową

Lublinianie pili na umór

Policjanci bronili lekarzy przed pijanymi agresorami

1962 - 2002 przy ul. Kawiej w Lublnie działała izba wytrzeźwień. Na pacjentów czekało 30 miejsc.

28 kwietnia 2016 otworzono nowy ośrodek. Działa on przy Komendzie Miejskiej Policji przy ul. Północnej