Z Lubelszczyzny na Kaszuby. Jak brzmi "kaszëbskô gôdka"?

Kaszubski należy do grupy języków zachodniosłowiańskich i lechickich. Przez dziesięciolecia był uznawany jedynie za dialekt języka polskiego, a nie za osobny język. Alfabet kaszubski powstał w drugiej połowie XIX wieku. Na mocy ustawy z 6 stycznia 2005 roku język kaszubski definiowany jest jako język regionalny. Obecnie Polskę zamieszkuje około 400 tys. osób posługujących się kaszubskim, z czego około 100 tys. deklaruje go jako język ojczysty (źródło: www. gov.pl). Na terenie naszego kraju istnieje kilkaset szkół, w których dzieci uczą się kaszubskiego, a od 2005 roku można zdawać z niego maturę.

Jednym ze stowarzyszeń dbających o dziedzictwo kulturowe Kaszubów i rozwój tej społeczności jest Zrzeszenie Kaszubsko-Pomorskie. Z jego inicjatywy organizowana jest też Letnia Szkoła Języka Kaszubskiego, Kultury i Historii Kaszub. Tegoroczna, już IX edycja tego wydarzenia odbyła się 11–23 lipca br. w Wieżycy k. Kartuz. Przez 13 dni pasjonaci kaszubszczyzny mieli możliwość uczyć się języka kaszubskiego, a także wziąć udział w warsztatach przybliżających historię, kulturę i tradycję Kaszub. Szczegóły dostępne są na stronie internetowej: www.kaszubi.pl.

W kursie już po raz kolejny uczestniczył m.in. dr hab. Henryk Duda, prof. KUL, kierownik Katedry Języka Polskiego na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim Jana Pawła II. Na pytanie o to, dlaczego zdecydował się zgłębiać tajniki języka kaszubskiego, odpowiada:

– Są co najmniej trzy powody. Pierwszy jest ściśle naukowy – językoznawca, polonista, slawista powinien znać różne języki słowiańskie, bo jeśli ich nie zna, sam zawęża swoje horyzonty poznawcze. Drugi powód jest sentymentalno-historyczny – chciałem się kiedyś zajmować kaszubskim, ponieważ byłem kilkanaście razy u Kaszubów w Kanadzie. Na zachód od Ottawy w hrabstwie Renfrew znajdują się dwie polskie osady: Barry’s Bay i Wilno. Tam po prostu poznałem ludzi, których, ku mojemu zdziwieniu, nie rozumiałem. Okazało się, że mówią po kaszubsku. Nie miałem jednak czasu, żeby wtedy zająć się tym językiem. Jakiś czas później, to jest ten trzeci powód, odezwał się do mnie prof. Tadeusz Lewaszkiewicz z UAM w Poznaniu, jeden z moich kolegów slawistów, żeby mi powiedzieć, że jest taka szkoła i że może chciałbym na nią pojechać. I tak w 2019 roku po raz pierwszy wziąłem udział w kursie Letniej Szkoły Języka Kaszubskiego.

W tym samym kursie jako lektorka uczestniczyła także Paulina Węsierska, absolwentka etnofilologii kaszubskiej na Uniwersytecie Gdańskim.

– Moi dziadkowie i pradziadkowie, zarówno ze strony mamy, jak i taty, byli Kaszubami. W moim domu w języku kaszubskim mówi się po dziś dzień. Kiedy spędzałam wakacje u prababci czy jednej z babć, miałam okazję osłuchać się z tym językiem, szczególnie, że mojej prababci bardzo trudno mówiło się w języku polskim. Prawda jest jednak taka, że dopiero na studiach zaczęłam mówić po kaszubsku, wcześniej rozumiałam ten język, ale w nim nie mówiłam – wspomina Paulina Węsierska.

Fascynację kulturą kaszubską, a przede wszystkim muzyką i tańcem, Paùlëna Wãserskô (tak brzmi jej imię i nazwisko po kaszubsku) zawdzięcza także Kaszubskiemu Zespołowi Pieśni i Tańca „Sierakowice”, którego jest wychowanką.

– Zawsze miałam świadomość, że żyję w środowisku, w którym funkcjonują niemal na równych prawach dwa języki. Nigdy mnie to nie dziwiło, ja w tym wyrosłam, ja w tym byłam. Pewne problemy pojawiły się, kiedy poszłam do szkoły. Co ciekawe, właściwie dopiero na studiach zauważyłam, że czasem mówię coś po polsku niepoprawnie, ale w języku kaszubskim nie byłoby to błędem – śmieje się Paulina Węsierska.

Dziś swoją pasję rozwija w ramach studiów magisterskich z muzykologii na KUL. Ponadto pracuje w Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej w Wejherowie. Jest także aktorką oraz redaktorką serii filmów edukacyjnych „Ucz się kaszubskiego! Kaszëbsczi dlô dozdrzeniałëch” dostępnych w serwisie YouTube. Zainteresowani językiem kaszubskim i kulturą Kaszubów mogą więc osobiście przekonać się jak brzmi kaszëbskô gôdka, a nawet poznać niektóre podstawowe słowa i zwroty w tym języku.