Jesień w przyrodzie i ogrodzie. Dni są coraz krótsze, jaki to ma wpływ na nasze otoczenie? Pamiętaj o porządkach

Przyroda kończy okres wegetacyjny i przygotowuje się do zimy. Każdy sezon roku charakteryzuje się pewnymi zmianami i rządzi się swoimi prawami. Nie tylko ludzie, ale cały otaczający nas świat czuje, że powietrze się zmienia na chłodniejsze, słońce nie pali już tak mocno, dni są coraz krótsze. Spowalniamy i szykujemy się do zimowego snu.

Coraz to niższe temperatury są dla owadów wyraźnym sygnałem, że zbliża się zima. Dla wielu z nich jest to okres, w którym zapadają w stan anabiozy, czyli potocznie zwany sen zimowy. W odpowiedzi na niesprzyjające warunki, obniża się ich stan aktywności życiowej, co umożliwia im przetrwanie mroźnej pory roku – wyjaśnia Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa FDPA.

Owady zimują różnie, niektóre jako dorosłe osobniki, inne w postaci larw, czy poczwarek. Mrówki natomiast spędzają ten czas w gromadzie. „Znajdują schronienie w najgłębszym zakamarku przysypanego śniegiem mrowiska i przesypiają chłodne miesiące. W przypadku os, zimę przetrzymują tylko zapłodnione samice. Reszta nie jest w stanie przeżyć, kiedy temperatura spada poniżej zera” – wymienia fundacja.

Mrozów nie boją się komary. Zimują często w postaci jaj na dnie wodnych zbiorników, ale też na łąkach. W takim zawieszeniu mogą przetrwać nawet kilka lat.

Jesienią nie zabraknie w naszych domach pająków i much, które kryją się między szczelinami ścian i mebli i co jakiś czas dają o sobie znać. Wyraźną oznaką jesieni może też być wtyk amerykański, który właśnie w tym czasie pcha się do naszych domów i tam szuka schronienia.

Wtyk amerykański może wydawać się groźny, głównie ze względu na rozmiary – dorosłe osobniki mają długość 1,5-2 cm, są więc dość spore. Wrażenie potęgują długie czułki i silne odnóża, które zapewniają wtykom sprawne poruszanie się (również po ścianach). Te owady potrafią także latać, jednak w domu ich skrzydła najczęściej są schowane, więc rzadko je zauważamy – wyjaśnia Katarzyna Laszczak, w swoim artykule dla portalu regioDOM.

Zimą ryby wolą wody stojące, więc jeśli tylko mają okazję, to właśnie do takich zbiorników wpływają jesienią. W starorzeczach można spotkać:

• klenie,
• bolenie,
• jazie,
• jelce.

Więcej jest też płoci, krąpi, okoni i leszczy. Niebezpieczeństwem dla ryb jest przyducha czyli brak odpowiedniej ilości tlenu rozpuszczonego w wodzie. Przyduchę powodować może zbyt długo zalegająca pokrywa lodowa oraz zbyt wysoka żyzność zbiornika – podaje Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa FDPA.

Płazy i gady przechodzą natomiast w stan odrętwienia zimowego. Jak tłumaczy fundacja „niektóre gatunki lądowe zimują w wodzie, a niektóre wodne – na lądzie, jak np. żabka rzekotka, która żyje na drzewach, a zasypia na dnie zbiorników wodnych. Większość żab jednak na zimę wybiera swoje dotychczasowe kryjówki”.

Warto też przypomnieć, że wszystkie płazy i gady objęte są w Polsce ochroną i nie należy ich niepokoić.

Pożegnaliśmy się już z bocianami. Nie są to jedyne ptaki, które pod koniec lata i na początku jesieni wybierają cię do cieplejszych krajów, żeby tam spędzić zimę. Jak się okazuje, to wcale nie temperatura jest głównym powodem ich migracji.

Wędrówki spowodowane są głównie mniejszą ilością pokarmu, ponieważ podczas zimowisk ptaki raczej nie podchodzą do lęgu – wyjaśnia fundacja.

Wśród ptaków, które opuszczają Polskę na zimę, są:

• bocian biały,
• jaskółka,
• jerzyk,
• wilga,
• żuraw,
• czapla,
• skowronek,
• kukułka,
• dudek.

Jeśli chodzi o ssaki, to jesienią zmieniają swoje futro na grubsze i przygotowują zapasy. Niektóre z nich zapadają w sen zimowy, czyli „fizjologiczny stan odrętwienia organizmu objawiający się okresowym spowolnieniem procesów życiowych u niektórych zwierząt stałocieplnych”.

Taki sen może trwać od kilku tygodni do nawet siedmiu miesięcy, zanim jednak nastąpi, zwierzęta gromadzą tkankę tłuszczową. W sen zapada m.in.:

• niedźwiedź,
• jenot,
• borsuk,
• suseł,
• świstak,
• nietoperz.

Rośliny jednoroczne wyprodukowały już nasiona a teraz obumierają, wieloletnie natomiast przechodzą w stan uśpienia. Byliny by przetrwać jesień i zimę gromadzą substancje odżywcze i zapasowe w częściach podziemnych, jak kłącza, korzenie spichrzowe i bulwy – wyjaśnia Fundacja na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa FDPA.

I chociaż pędy niektórych roślin obumierają, to elementy, które znajdują się pod ziemią, mogą z powodzeniem przetrwać zimę, to właśnie dzięki temu byliny odrastają wiosną.

Jesień to ważny moment, aby odpowiednio zabezpieczyć swój ogród przed zimą i przygotować go na przyszły sezon. To czas na porządki, zbieranie plonów, wysiewanie i sadzenie.

Pierwszym zadaniem, które każdy ogrodnik powinien wykonać, jest oczyszczenie trawnika i grządek. Pozbycie się wszelkich suchych liści, gałązek i obumarłych roślin stanowi podstawę do dalszych działań. Należy pamiętać o skoszeniu trawy, a także przeprowadzeniu jej aeracji – zabiegu polegającego na rozluźnieniu i dotlenieniu gleby.

– Początek jesieni to idealny moment na odświeżenie rabat kwiatowych. W tym celu należy pozbyć się z nich wszelkich chwastów i resztek roślin. Dotyczy to, na przykład słoneczników, aksamitek lub astrów chińskich. Natomiast kwiaty wieloletnie, takie jak goździki, czy astry alpejskie, wymagają przycięcia oraz usunięcia z nich uschniętych części – mówi Joanna Legutko, doradca ogrodniczy i wiceprezes firmy W. Legutko.

W sezonie jesiennym istotne jest też zabezpieczenie roślin przed mrozem i silnym wiatrem. Istnieje na to kilka sposobów, w tym zapewnienie im dodatkowej warstwy ochronnej poprzez usypanie wokół nich kopczyków lub okrycie ich gałązkami drzew iglastych. Jeśli w ogrodzie znajdują się ciepłolubne rośliny doniczkowe, na przykład pelargonie, czy fuksje, trzeba wnieść je do środka.

Jesień to także czas na zasadzenie wielu kwitnących wiosną roślin cebulowych, takich jak tulipany, hiacynty, narcyzy, czy krokusy. Konieczne jest, by zasadzić je przed nadejściem pierwszych przymrozków, tak aby zdążyły się zakorzenić.

– Przed przystąpieniem do działania, sprawdź, czy wszystkie cebulki są zdrowe – nie ma na nich żadnych plam, czy uszkodzeń mechanicznych i nie są zbytnio wysuszone. Wyselekcjonowane twarde i jędrne sztuki należy zasadzić na głębokości trzy razy większej od ich wysokości. Trzeba również pamiętać o wyborze odpowiedniego miejsca, powinno być nasłonecznione oraz umiarkowanie wilgotne, gdyż w takich rozwijają się najlepiej – tłumaczy Joanna Legutko.

Jesień to także idealny moment na dzielenie i przesadzanie bylin, które już słabiej kwitną. W ten sposób, na wiosnę w ogrodzie pojawią się nowe okazy.