„Niebieska karta” dokumentuje przemoc w rodzinie. Do czego jest ona potrzebna, jak z niej korzystać?

„Niebieska karta” jest dokumentem służbowym wypełnianym przez funkcjonariusza policji w przypadku stwierdzenia przemocy w rodzinie. "Niebieska Karta" służy dokumentowaniu faktów związanych z przemocą w danej rodzinie, ocenie zagrożenia dalszą przemocą. Jest także dowodem w sprawach sądowych.

Podejmowanie interwencji w rodzinie dotkniętej przemocą odbywa się w oparciu o procedurę „Niebieskie karty”. Procedura obejmuje ogół czynności podejmowanych w związku z uzasadnionym podejrzeniem zaistnienia przemocy w rodzinie i realizowanych przez przedstawicieli:

• jednostek pomocy społecznej
• komisji rozwiązywania problemów alkoholowych
• policji
• oświaty
• ochrony zdrowia

Procedura ta nie wymaga zgody osoby dotkniętej przemocą!

Wszczęcie procedury "Niebieskie karty" następuje przez wypełnienie formularza "Niebieska karta" w przypadku powzięcia podejrzenia stosowania przemocy wobec członków rodziny lub w wyniku zgłoszenia dokonanego przez członka rodziny lub przez osobę będącą świadkiem przemocy w rodzinie.

O przemocy w rodzinie lub w związku nie świadczą tylko siniaki, zadrapania czy podbite oko. Czasem, pomimo że nie dochodzi absolutnie do żadnych rękoczynów, sytuacja i tak może stawać się wręcz patologiczna. Wiele osób, które doświadczyły przemocy psychicznej, twierdzi później, że boli ona nawet bardziej niż ta doświadczana fizycznie. Znęcanie się psychiczne nierzadko bywa niezauważalne na pierwszy rzut oka

W celu przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w 1998 roku wprowadzono w Polsce „Niebieską kartę”, której celem jest informowanie pokrzywdzonych o przysługujących im prawach i możliwościach korzystania z pomocy i wsparcia wyspecjalizowanych instytucji.
Dzięki programowi „Niebieska karta” możliwe jest rejestrowanie śladów i przebiegu wydarzeń i podjętych czynności, a także gromadzenie informacji z interwencji domowych i stały kontakt z zagrożoną rodziną. Zadaniem programu jest także rozpoznawanie skali zjawiska i zagrożeń w rodzinie. „Niebieska karta” motywuje także ofiary przemocy rodzinnej do żądania ochrony swoich praw i szukania pomocy.W przypadku potrzeby podjęcia interwencji w sprawie przemocy w rodzinie, policjanci z patroli oraz dzielnicowi, czyli osoby, które najczęściej spotykają się z przemocą domową, mają do dyspozycji dwie karty: kartę A i B.

Karta A – wypełniania jest przez policjanta przeprowadzającego interwencję. Zaznacza w niej takie dane jak czas, miejsce, dane osobowe, stan trzeźwości uczestników, a także ocenę przebiegu zdarzeń. Bardzo ważnym elementem karty, jest wpisanie przez policjanta danych o dzieciach, które podczas interwencji obecne były w mieszkaniu. Funkcjonariusz musi opisać również działania, które zostały podjęte wobec sprawcy.

Karta B – powinna zostać wręczona osobie pokrzywdzonej, podczas interwencji, gdyż zawiera ona wszelkie informacje dla ofiary przemocy. Określa między innymi prawa ofiary przemocy w rodzinie, a także informacje w jakich sprawach mogą złożyć zawiadomienie o przestępstwie i wniosek o ściganie sprawcy oraz z jakiej pomocy mogą skorzystać.

W celu ułatwienia prowadzenia dochodzenia w rubryce "Zanotuj przebieg zdarzenia, pamięć bywa zawodna" pokrzywdzeni wpisują odpowiedzi na takie pytania jak:

- kto i kiedy cię skrzywdził?
- kim jest dla ciebie sprawca?
- na czym polegała przemoc?
- czy byli świadkowie zdarzenia?

Wypełnienie tych rubryk daje szansę na pewne psychiczne otwarcie ofiary przemocy, przełamanie strachu przed awanturnikiem.

„Niebieska karta” może zostać założona przez policję, Ośrodek Pomocy Społecznej, jak i Gminną Komisję Rozwiązywania Problemów Alkoholowych.

UWAGA: Wypełnienie „Niebieskiej karty" nie jest jednak równoznaczne ze złożeniem zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa. Nie stanowi podstawy do wszczęcia postępowania karnego. Jednak w przypadku złożenia zawiadomienia i wszczęcia postępowania może ona zostać wykorzystana jako dowód procesowy.

Dokumentacja „Niebieskie karty" jest dla policji informacją, że w danej rodzinie dochodzi do przemocy. Dzielnicowy ma obowiązek nie później niż w ciągu 7 dni skontaktować się z daną rodziną. Jest zobligowany do rozpoznania sytuacji i jej systematycznego monitorowania, a także do udzielania pomocy w trakcie comiesięcznych wizyt. Również dla komisji rozwiązywania problemów alkoholowych karta jest zapisem informacji powziętych przez przedstawicieli tych służb podczas wykonywania swoich obowiązków.
Z danych ministerstwa spraw wewnętrznych i administracji sprzed kilku lat wynika, że to jednak policja najczęściej inicjuje procedurę założenia niebieskiej karty.

Wszczęcie procedury „Niebieskiej karty” przez policję i inne upoważnione instytucje następuje poprzez sporządzenie formularza „A” tego dokumentu. Wypełniony formularz przekazywany jest do Zespołu Interdyscyplinarnego ds. Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie funkcjonującego w każdej gminie, który skupia i koordynuje działaniami przedstawicieli różnych służb i instytucji, zmierzających do przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

Policja podczas interwencji ma obowiązek zapewnić bezpieczeństwo ofiarom przemocy. Gdy sprawca stanowi zagrożenie, trzeba się domagać, by został zatrzymany. Po pobiciu zrobić obdukcję. Policja nie ma prawa odmówić założenia „Niebieskiej karty”. Trzeba zapisać numer służbowy policjantów, nazwę i siedzibę jednostki, datę i godzinę przyjazdu. Policjantów można wezwać na świadków w sprawie sądowej.

Z każdą rodziną, dla której została założona „Niebieska karta” pracuje pracownik socjalny z MOPS, dzielnicowy policjant, pedagog lub nauczyciel ze szkoły. Członkowie tej grupy spotykają się z dorosłymi osobami z rodziny, w której jest przemoc. Rozmawiają najpierw z osobą, która doświadcza przemocy, o sytuacji w rodzinie, o tym jak można jej pomóc i wspólnie planują działania, dzięki którym przemoc zostanie przerwana.

Gdy dziecko doświadcza przemocy, to w jego imieniu w spotkaniach uczestniczy ktoś dorosły – rodzic, babcia, inna najbliższa osoba. Ważne jest jednak to, że w czasie spotkań planowane są działania, które mają za zadanie pomóc i chronić osobę doświadczającą przemocy, w szczególności dzieci i młodzież. Osoba stosująca przemoc ma możliwość skorzystania z pomocy specjalisty np. psychologa, który pomoże jej zmienić swoje zachowanie. Taka pomoc udzielana jest bezpłatnie, a członkowie Grupy Roboczej podpowiedzą gdzie w Krakowie można ją uzyskać.

Kiedy założona jest „Niebieska karta”, rodzinę dotkniętą przemocą odwiedza pracownik socjalny z MOPS oraz policjant dzielnicowy. Robią to, aby sprawdzić czy członkowie rodziny są bezpieczni, a osoba stosująca przemoc zmieniła swoje zachowanie. W czasie takich wizyt rozmawiają z rodziną, mogą także porozmawiać z Tobą, Twoim rodzeństwem i zapytać jak się czujesz, czy jesteś bezpieczny.

Jeśli czujesz, że ktoś Cię krzywdzi, wahasz się czy możesz o tym komuś powiedzieć – pamiętaj, że warto jak najszybciej poszukać pomocy. Nie obawiaj się – porozmawiaj o tym z kimś, komu ufasz np. kimś rodziny, koleżanką, kolegą, wychowawcą, pedagogiem. Zawsze, kiedy ktoś stosuje przemoc wobec Ciebie lub Twoich bliskich wzywaj Policję dzwoniąc pod nr 997 lub 112.

Niebieska karta składa się z kilku formularzy.

• Formularz „Niebieska Karta – A” : wypełnienie go wszczyna procedurę; formularz wypełnia jeden z przedstawicieli w.w. podmiotów
• Formularz „Niebieska Karta – B” : jest przekazywany ofiarom przemocy w rodzinie; zawiera pouczenie oraz informacje nt. czym jest przemoc, jak zmienić swoją sytuację, gdzie szukać pomocy (wykaz placówek udzielających wsparcia)
• Formularz „Niebieska Karta – C” : wypełnia się go jeżeli zachodzi podejrzenie, że osoba, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie, dopuściła się po raz kolejny stosowania przemocy w rodzinie
• Formularz „Niebieska Karta – D”: wypełniany jest w obecności osoby, wobec której istnieje podejrzenie, że stosuje przemoc w rodzinie.

Formularz „B” wypełnia ta osoba, która jest ofiarą takiej przemocy. Gdy jest to dziecko, to pojawia się pewien problem, bo powinno się to robić w obecności matki lub ojca. A gdy to właśnie oni podejrzewani są o przemoc, muszą być wykluczeni. Wtedy przy takiej czynności powinna być inna pełnoletnia osoba najbliższa dziecku. Ideałem byłoby też, aby takie czynności były prowadzone w obecności psychologa.

Z kolei formularzem „C” niebieskiej karty zajmują się członkowie zespołu interdyscyplinarnego i najlepiej gdyby wypełniali go razem z osobą, która jest bita lub ktoś nad nią znęca. Ale nie ma ona obowiązku stawienia się na spotkanie. Gdy jednak nie przyjdzie, nie wstrzymuje to prac zespołu. Trwają one również, gdy na wezwanie nie stawi się osoba podejrzewana o stosowanie takiej przemocy. Jej dotyczy natomiast wzór formularza D niebieskiej karty i ideałem byłoby, gdyby był wypełniany przez komisję razem z taką osobą.

KONTAKT

W razie potrzeby skontaktuj się z najbliższym ośrodkiem pomocy. Takie punkty działają w każdej gminie w całej Polsce. Poniżej podajemy adres w Lublinie:

Sekcja ds. przeciwdziałania przemocy w rodzinie
ul. Głęboka 11, 20-612 Lublin
e-mail: [email protected]
Telefony: koordynator tel. 81 466 54 86
pracownicy tel. 81 466 54 86, 81 466 54 87