Kamienna brama krzyczy o pamięć

Świat za kamienną bramą to baraki, mauzoleum, krematorium. Ludzie ściszają tam głos. Czytają z uwagą informacje na tablicach. 65 lat po wojnie to miejsce wciąż wzywa, by nie zapominać. Dziś rozpoczynają się Dni Majdanka, które potrwają do 1 października.

Osią tegorocznych dni jest 40. rocznica odsłonięcia pomnika Walki i Męczeństwa. Zaprojektowali go: Wiktor Tołkin i Janusz Dembek. Pomnik należy do najbardziej rozpoznawalnych obiektów Lublina. Pomysł projektantów stanowił wielkie wyzwanie dla realizatorów. Pomnik - brama to wejście na Drogę Hołdu i Pamięci, która prowadzi do mauzoleum. Budowniczowie kompleksu musieli pokonać wiele przeszkód, m.in. ukształtowanie terenu, ale uporali się z budową pomnika w zaledwie rok. Otwarto go w 1969 roku. Ówczesnej władzy bardzo na nim zależało. Efekt do dziś uważa się za najciekawsze rozwiązanie pomnikowe w Polsce i Europie. - Interesujące są inspiracje, jakie pomogły Tołkinowi stworzyć wizję artystyczną pomnika - mówi Danuta Olesiuk, komisarz wystawy. - Świetnie odgrywa swoją rolę monumentalne nadproże, o "dramatycznej" fakturze z betonu i granitu - wizja niczym z Piekła Dantego. Fryz natomiast składa się z poszarpanych form, które symbolizują bezbronne ciała ofiar.

Ciekawą formę ma mauzoleum. Inspiracją był dla autora projektu rzymski Panteon. Kopuła to ścięty stożek, pod którym mieści się misa z prochami. Pomnik - brama, mimo swego monumentalizmu, świetnie wkomponował się w obozową przestrzeń. Góruje nad nią, spina symboliczne znaczenia. Ma swoją teatralną dramaturgię: kamień krzyczy o pamięć. To zastygłe w granicie theatrum domaga się zauważenia i refleksji. Wszystkie wycieczki zaczynają obozową trasę właśnie od tej bramy.
Niezwykłe eksponaty zapowiada też wystawa "Dowody zbrodni - depozyty pamięci". To zbiór archiwalnych dokumentów, a wśród nich talon żywnościowy z getta w Białej Podlaskiej na 1942 rok, znaleziony w 1984 roku. Znajdował się w jednym z butów, czyszczonych wówczas przez młodych Niemców z Akcji Znak Pokuty. Na wystawie znajdzie się też pergaminowy pasek z fragmentem Tory. Ten z kolei cenny dokument tkwił w ścianie baraku obozowego na III polu, ukryty za deską. Otwarcie ekspozycji dziś o godz. 12 w Centrum Obsługi Zwiedzających Muzeum na Majdanku.

Program Dni Majdanka (16-20 IX)

Środa

Godz. 12.00 - Otwarcie wystawy "Dowody zbrodni - depozyty pamięci. Konserwacja przedmiotów i dokumentów z obozu koncentracyjnego na Majdanku" oraz wykład konserwatorów Małgorzaty i Wiesława Faberów na temat specyfiki pracy konserwatorskiej - Centrum Obsługi Zwiedzających PMM.

Czwartek

Godz. 17.00 - Spektakl "Bruzda" Sceny Plastycznej KUL - barak nr 56.

Piątek

Godz. 13.00 - Otwarcie wystawy "Jeśli ludzie zamilkną, głazy wołać będą. Pomnik ku czci ofiar Majdanka" z udziałem autora projektu pomnika, Wiktora Tołkina - plac Litewski, Lublin

Godz. 15.30 - Pedagogika pamięci - prezentacja oferty edukacyjnej PMM z udziałem nauczycieli lubelskich szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych. Wykłady Tomasza Kranza i Wiesława Wysoka oraz promocja książki "Edukacja historyczna w miejscach pamięci" - Centrum Obsługi Zwiedzających.

Niedziela

Godz. 10.15 - Procesja różańcowa z kościoła pod wezwaniem św. Maksymiliana Kolbego pod pomnik Walki i Męczeństwa

Godz. 11.00 - Msza święta za dusze zmarłych i pomordowanych w obozie koncentracyjnym na Majdanku organizowana przez Towarzystwo Opieki nad Majdankiem i Kurię Metropolitalną w Lublinie. Koncelebrze będzie przewodniczyć i homilię wygłosi JE ks. abp Józef Wróbel.