Niejasna perspektywa akcesji państw Bałkanów Zachodnich do UE wyzwaniem dla stabilności regionu. Środa z Instytutem Europy Środkowej

23 czerwca 2022 r. w Brukseli miało miejsce spotkanie przywódców państw UE i Bałkanów Zachodnich. Sprowadziło się ono do tradycyjnych unijnych deklaracji poparcia dla perspektywy europejskiej Bałkanów oraz głosów rozczarowania niską dynamiką polityki rozszerzenia ze strony części przywódców politycznych z regionu. Na konferencji prasowej w Brukseli Dimitar Kovačevski, premier Macedonii Północnej, państwa, które od 17 lat jest kandydatem do członkostwa, ale nie rozpoczęło jeszcze negocjacji, stwierdził, że „nadszedł czas, aby UE spełniła swoje obietnice przed złożeniem kolejnych”.

Ożywieniu procesu akcesyjnego nie sprzyja narzucony przez część członków UE brak woli rozszerzenia ani też zawiłości procesu decyzyjnego na szczeblu UE, pozwalające nolens volens na „zamrożenie” procesu akcesyjnego, a nawet jego uzależnienie od partykularnych interesów poszczególnych państw UE.

Niejasna perspektywa członkostwa osłabia z kolei determinację bałkańskich decydentów do zawierania historycznych kompromisów oraz implementacji niełatwych reform wewnętrznych w obszarze administracji publicznej, praworządności i demokracji. Cena polityczna takich działań pozostaje bowiem wysoka, zaś sukces w postaci członkostwa w UE w dalszym ciągu odległy i niepewny.

Jakkolwiek władze państw WB6 konsekwentnie podkreślają, że członkostwo w UE stanowi cel ich polityki zagranicznej, część obywateli uważa jednak, że jest to jedynie udawana proeuropejskość, ponieważ bałkańskie elity polityczne nie są faktycznie zainteresowane głębokimi zmianami, mogącymi doprowadzić je do utraty władzy (i korzyści ekonomicznych). Co więcej, w realiach państw WB6, gdzie funkcjonują wpływowe elity polityczno-biznesowe, kumulujące władzę polityczną, prestiż społeczny i bogactwo materialne, daleko idąca reforma państwa pozostaje obiektywnie trudna do realizacji.

Społeczeństwa Bałkanów Zachodnich są proeuropejskie, niejasna i odległa perspektywa członkostwa państw bałkańskich powoduje jednak, że na przestrzeni ostatnich lat wyraźnie widoczne staje się rozczarowanie mieszkańców Bałkanów nadmiernie przeciągającym się procesem rozszerzenia. Prowadzi ono do spadku poparcia dla idei integracji europejskiej oraz prowokuje pytania o alternatywę wobec członkostwa w UE.

Pozostawienie państw WB6 poza UE stanowi potencjalne zagrożenie dla stabilności i rozwoju Bałkanów Zachodnich oraz przyczynia się do podtrzymania w regionie Bałkanów destabilizujących wpływów rosyjskich i wzmocnienia wpływów chińskich.

W interesie całej UE leży zatem integracja Bałkanów Zachodnich, a nie kontynuacja przeciągającego się w nieskończoność procesu rozszerzenia. Z wyników spotkania przywódców państw w Brukseli zadowolony może być zatem wyłącznie prezydent Putin.

Więcej informacji i aktualnych komentarzy na stronie internetowej Instytutu Europy Środkowej w Lublinie pod tym adresem.