Stare Miasto należy do rodziny takich nazw, jak Nowe Miasto, Nowe Miasteczko, Miasteczko, Dobre Miasto, Miastko, Miastkowo, Miastków.
W Polsce miasto wcześnie zajęło w codziennym obiegu komunikacyjnym miejsce gro-du (nie mamy dlatego wschodniosłowiańskiego grażdanina "obywatela"), w nazewnictwie miejscowym jednak przeważa typ oparty na starej formie gród - z takimi postaciami, jak Grodna, Grodno, Grodziec, Grodzień, Grodzisk, Grodziszcze, Grodzkie, Gródek, Grójce, Grójec, Nowogród, Wyszogród, Podgrodzie, Stargard, Nowogard.
Piła swój nazewniczy rodowód zawdzięcza... młynowi. Tak, młynowi!! Informuje o tym najstarszy jej zapis: molendinum Pila z roku 1451 - z "młyńskim" członem utożsamiającym i odróżniającym - takim samym jak wyraz pospolity piła, oznaczający "urządzenie mechaniczne do tarcia drewna lub kruszenia rudy żelaznej" - tu najprawdopodobniej napędzane spadkiem wody w młynie, jak informuje chociażby "Słownik etymologiczny nazw geograficznych Polski" z roku 2003 prof. Marii Malec. Warto jeszcze wiedzieć, że na początku XVI wieku nazwa Piła określa miasto królewskie (in oppido regio Pila 1515), a przejściowo występowała też w formie obocznej Pieła (przejście "i" w "e" przed "ł").
A czy Piłę można połączyć etymologicznie z dolnośląską Piławą Górną? - Nie, bo ta ostatnia pochodzi od nazwy rzeki Piławy, tę zaś onomaści, czyli badacze zajmujący się nazwami (gr. onoma - "nazwa"), łączą albo z czasownikiem pilić "naglić, przynaglać", albo z indoeuropejskim rdzeniem pl związanym z wodą, cieczą, mokradłem. Złotów jest formą rodzaju męskiego dopiero od XX wieku.
Przedtem było to Złotowo - z charakterystycznym dla Wielkopolski wygłosem "-owo" ("-ewo" po spółgłoskach miękkich), por. np. Janikowo, Kołodziejewo.
To typowa nazwa dzierżawcza wywiedziona od nazwy osobowej Złoto, potwierdzona zapisami: Slothowo 1427, Slotowo 1440, Zlothowo 1565, Złotowo 1895.
Ale to nie koniec marszu w przeszłość!
Przyjmuje się, że przed Złotowem był to gród o nazwie Wielętów//Wielętowo albo Wielatów//Wielatowo - też dzierżawczej, utworzonej od nazwy osobowej Wielęt lub Wielat - pochodzącej od imion złożonych typu Wielisław. Wymieniona jest ona w XIV-wiecznej Kronice Janka z Czarnkowa: Wielatow, Wyelatowo. Niemiecki Flatow też jest substytutem postaci Wielętów//Wielatów.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
