W Teatrze Osterwy: "Kupiec wenecki" zamiast "Ryszarda III"

– Decyzja o zmianie sztuki, którą chcemy zaprezentować naszym widzom, została podjęta wspólnie z reżyserem, Pawłem Łysakiem, w trakcie rozmów, jakie prowadziliśmy już w grudniu – powiedział mi Artur Tyszkiewicz, dyrektor artystyczny Teatru Osterwy. – Uznaliśmy, że "Kupiec wenecki" może być dzisiaj pozycją ciekawszą dla lubelskiej publiczności niż traktujący o mechanizmach władzy "Ryszard III". Także ze względu na towarzyszące mu kontrowersje, a nawet złą sławę. A warto również pamiętać, że ta sztuka nigdy nie była wystawiana na lubelskiej scenie, zatem nasza realizacja będzie jej lubelską prapremierą.

Nie ma jednak co ukrywać, że owa zmiana jest ryzykowna. "Kupiec wenecki" bowiem jest przez wielu historyków literatury uważany za sztukę jawnie antysemicką. W latach 30. XX wieku jej ekranizacją był zainteresowany minister propagandy III Rzeszy, Joseph Goebbels; do czego jednak na szczęście nie doszło. Faktem jest, że jej bohater (wbrew pozorom nie tytułowy), Żyd Shylock, został przez Szekspira przedstawiony jako figura odrażająca: chciwy lichwiarz, wyzyskiwacz, nieomal kanibal, żądający w razie niespłacenia na czas pożyczki, funta ciała dłużnika, Antonia (to on właśnie jest bohaterem tytułowym). Ale też rola owa otwiera przed grającym ją aktorem wielkie możliwości, co zresztą nie dziwi, bowiem czarne charaktery "wychodziły" Szekspirowi znakomicie, by wspomnieć tylko Jagona z "Otella", o ileż ciekawszego od postaci tytułowej.

Dyrektor Tyszkiewicz zapewnia jednak, że nikt nie ma zamiaru robić spektaklu antysemickiego. Zarówno reżyser, jak i autor opracowania tekstu, Artur Pałyga, postarają się pokazać racje wszystkich stron, unikając jednoznacznej, czarno-białej tonacji. Zaś osią spektaklu ma być pokazanie, do czego może prowadzić wszechwładza pieniądza, której podlegamy wszyscy, bez względu na pochodzenie czy wyznanie. W jakim stopniu ów zamiar da się zrealizować, przekonamy się 5 kwietnia.

Dodajmy na koniec, że w postać Shylocka wcieli się Janusz Łagodziński (najnowszy "nabytek" teatru), a tytułowego kupca, Antonia, zagra Jerzy Rogalski.