Niemal połowa Polaków ma z Polską problem. Felieton redaktora naczelnego

Naukowcy z Laboratorium Poznania Politycznego Instytutu Psychologii PAN przygotowali raport pt.: „Czy i jak identyfikujemy się dziś z Polską?”. Postanowili zbadać, jaka jest dziś Polska i jak wygląda stosunek Polaków i Polek do własnego narodu. Badanie wskazało na istnienie pięciu segmentów obywateli: trzy złożone z osób chętnie angażujących się w życie własnego kraju, chociaż o różnych preferencjach światopoglądowych, a dwa złożone z osób, którym Polska wydaje się obojętna lub zupełnie się z nią nie identyfikują.

Trzy pierwsze segmenty nazwano następująco: Spełnieni Demokraci (20 proc.), Otwarci Tradycjonaliści (23 proc.) i Zaangażowani Konserwatyści (15 proc.). Dwa ostatnie, stanowiące największe wyzwanie dla nas wszystkich, bo to osoby żyjące pośród nas, ale nieidentyfikujące się w żaden sposób ze wspólnotą, w której żyją, to Zawstydzeni Polską (14 proc.) oraz Wycofani Pesymiści (28 proc.). Jak łatwo policzyć, już niemal połowa Polaków ma z Polską problem. Spełnieni Demokraci to osoby, które mają najsilniejsze obywatelskie postawy i patriotyzm obywatelski. Często mają poglądy liberalne, wyrażają wysokie poparcie dla Unii Europejskiej oraz wykazują wysoki poziom otwartości na innych. To grupa najlepiej wykształcona, o najwyższej średniej wieku, z wysokim odsetkiem mieszkańców dużych i wielkich miast. Jest to zarazem drugi segment z najniższym odsetkiem osób identyfikujących się jako wierzące. Rzadko oglądają TVP, częściej TVN.

Otwarci Tradycjonaliści to osoby, dla których polskość jest istotnym elementem ich tożsamości. Charakteryzuje je wysoki poziom narodowego patriotyzmu, ale dość niski obywatelskiego. Są mało zaangażowane politycznie, ich poglądy są centrowe i prawicowe. Wyrażają niskie poparcie dla Unii Europejskiej, zazwyczaj praktykują wiarę rzymskokatolicką, jednocześnie wykazując dużą otwartość na osoby o odmiennym podejściu do wiary. Otwartość jest u nich umiarkowanie pozytywna, raczej wyróżniają Polaków niż deprecjonują innych. Drugi najstarszy segment pod względem średniej wieku, oglądają w tym samym stopniu TVP, jak TVN.

Zaangażowani Konserwatyści osiągają najwyższy wynik identyfikacji z narodem polskim. Polskość jest centralnym elementem ich tożsamości, przy czym charakteryzuje ich wysoki poziom zarówno narodowego, jak i obywatelskiego patriotyzmu. Poglądy mają raczej prawicowe, wyrażają niskie poparcie dla UE. W tej grupie jest najwyższy odsetek aktywnych katolików. W grupie tej występuje najwyższy poziom dehumanizacji grup obcych i seksizmu. Jest to segment o najniższym poziomie wykształcenia, z najwyższym odsetkiem emerytów i rencistów. Oglądają TVP, rzadziej TVN.

Zawstydzeni Polską nie identyfikują się z narodem polskim, mimo to uważają, że należy głosować w wyborach i dbać o kraj, w którym się mieszka. Poglądy mają raczej lewicowe, wykazują wysokie poparcie dla Unii Europejskiej, a europejska tożsamość jest dla nich ważniejsza od polskiej. Najniższy odsetek katolików, jest to segment praktycznie świecki. Ta grupa jest pozytywnie nastawiona do grup obcych, a jednocześnie występuje tu najwyższy poziom ojkofobii, czyli niechęci wobec grupy własnej. Jest to segment z przewagą kobiet, aktywnych zawodowo, mieszkających w dużych i wielkich miastach. Drugi segment pod względem wykształcenia. Oglądają TVN, nie oglądają TVP.

Wycofani Pesymiści to ostatnia grupa, ale najliczniejsza. Ich identyfikacja z Polską jest labilna, w zależności od warunków. Polskość jest mało istotnym elementem ich tożsamości, mimo to są segmentem najbardziej przywiązanym do małych, lokalnych ojczyzn. Są mało aktywni politycznie, nie wiedzą, na kogo głosować, mają niezdefiniowane poglądy polityczne i niezdecydowane postawy wobec UE. Raczej wierzący, prezentują negatywne postawy zarówno do własnej grupy, jak i grup obcych. To najmłodszy z segmentów, z największym odsetkiem osób aktywnych zawodowo. Głównie to mieszkańcy wsi. Nie oglądają TVP, czasami TVN. Mają wysoki poziom ojkofobii.