Środa z Instytutem Europy Środkowej: Węgierska obecność na szczycie Inicjatywy Trójmorza w Rydze

Prezydent Katalin Novák w stolicy Łotwy pojawiła się dzień przed rozpoczęciem szczytu. Jak wskazano wcześniej, taka postawa dotychczas nie była regułą. Wzięła także udział w debacie prezydentów. W trakcie swojego wystąpienia prezydent poruszyła trzy kluczowe dla Węgier kwestie. Po pierwsze, wskazała, iż należy jak najszybciej ustanowić pokój na Ukrainie, którego „orędownikiem” są Węgrzy. Po drugie, zaznaczyła, że w negocjacjach dotyczących dostaw energii należy w jak największym stopniu uwzględniać interesy państw śródlądowych, które nie mają dostępu do morza. Po trzecie, podkreśliła, że Węgry popierają jak najszybsze przyznanie Ukrainie i państwom Bałkanów Zachodnich statusu państw kandydujących do członkostwa w UE.

Chociaż węgierskie władze zapewniają o chęci dywersyfikacji dostaw energii, to jednocześnie w dniu zakończenia szczytu 3SI minister spraw zagranicznych Węgier zadzwonił do szefa Gazpromu Aleksieja Millera w celu omówienia gwarancji dostaw rosyjskiego surowca na Węgry. W mediach społecznościowych Szijjártó poinformował Węgrów o tym, że dostawy są zabezpieczone, a sami Węgrzy nie powinni mieć powodów do obaw. Prezydent Węgier postulowała, by uwzględniać interesy krajów śródlądowych. Twierdziła, że realizacja zaopatrzenia surowcowego nie jest sprawą łatwą, jednak brak jest głębszej refleksji dotyczącej faktu, iż węgierski koncern MOL – posiadający większościowy pakiet akcji w chorwackiej INA – może wpływać na dostawy gazu skroplonego LNG do terminala na wyspie Krk. Póki co nie pojawiły się żadne konkretne deklaracje dotyczące „mapy drogowej” zmniejszania uzależniania energetycznego od Rosji.

Niewątpliwie obecność prezydent Novák na szczycie Inicjatywy Trójmorza była ważnym gestem politycznym, podobnie jak wyrażenie poparcia dla Ukrainy. Zasadnicze pytanie dotyczy jednak tego, na ile Węgry będą chciały angażować się w zapowiadane projekty 3SI, które będą dotyczyły inwestycji w Ukrainie, i na ile zmieni się polityka Węgier wobec tego państwa. Potencjalnie punktem niezgody może być obecnie polityczna deklaracja członka rządu Árpáda Jánosa Potápiego, dotycząca ustanowienia w obwodzie zakarpackim specjalnego funduszu finansującego Węgrów zakarpackich. Jak wskazano, chodzi o to, by w poszukiwaniu lepszej sytuacji materialnej nie musieli oni opuszczać Ukrainy. Implikacje nowego prawa będą możliwe do ustalenia dopiero po upublicznieniu projektu.

Szczyt 3SI nie przyniósł konkretnych deklaracji dotyczących sposobu zmniejszenia uzależnienia energetycznego Węgier od Rosji. Można zauważyć, że telefon Szijjártó do szefa Gazpromu to powrót do komunikacji sprzed 2020 r., kiedy w dniu bądź w przededniu szczytu 3SI węgierskie władze podejmowały istotne kontakty z rosyjskimi przedstawicielami władz państwowych i spółek energetycznych. Tym samym Budapeszt świadomie daje dowód braku dążenia do dywersyfikacji energetycznej i kontynuacji obranej wcześniej drogi w tym zakresie.

Więcej informacji i aktualnych komentarzy na stronie internetowej Instytutu Europy Środkowej w Lublinie: https://ies.lublin.pl/.

Dr Dominik Héjj, starszy analityk w Zespole Wyszehradzkim Instytutu Europy Środkowej w Lublinie