103. rocznica urodzin Hieronima Dekutowskiego „Zapory”

Rozkazem został skierowany do oddziału leśnego dowodzonego przez ppor. Tadeusza Kuncewicza ps „Podkowa” operującego na Zamojszczyźnie. Na początku 1944 r. „Zapora” objął dowództwo Oddziału Dyspozycyjnego Kedywu Inspektoratu Rejonowego AK Lublin-Puławy. W okresie od lutego do lipca 1944 r. na terenie powiatów lubelskiego i puławskiego dowodzony przez „Zaporę” oddział przeprowadził wiele akcji bojowych przeciwko Niemcom. Największą z nich była potyczka pod Krężnicą Okrągłą stoczona 24 maja 1944 r. W trakcie akcji „Burza” jego oddział ochraniał Komendę Okręgu AK Lublin. Po wejściu Sowietów pod koniec lipca 1944 r. rozwiązał swój oddział. W styczniu 1945 r. „Zapora” odtworzył oddział, próbując za wszelką cenę chronić swoich byłych podkomendnych. W połowie kwietnia 1945 r. oddział Dekutowskiego opanował posterunek MO w Kraśniku, a pod koniec miesiąca współdziałając z oddziałami ppor. Tadeusza Kuncewicza „Podkowy” i Tadeusza Borkowskiego „Mata” zajął Janów Lubelski, rozbijając miejscowe więzienie, uwalniając kilkanaście osób. Z uwagi na napływ nowych żołnierzy do oddziału „Zapora” dokonał reorganizacji podległego mu Zgrupowania Oddziałów Partyzanckich, co spowodowało wzrost ich aktywności. W maju 1945 r. w ciągu kilku dni rozbito posterunki MO w Bełżycach, Urzędowie, Józefowie i Kazimierzu Dolnym. W czerwcu 1945 r. „Zapora” został awansowany na stopień kapitana i podporządkowano mu oddziały partyzanckie na Lubelszczyźnie.

Latem 1946 r. Dekutowski dokonał jednej z najbardziej spektakularnych akcji. W sierpniu na czele całego zgrupowania przeprowadził rajd z Lubelszczyzny na Podkarpacie, docierając w rejon Dukli, a następnie pod koniec września wrócił na Lubelszczyznę.

Po ogłoszonej przez komunistów amnestii w lutym 1947 r. UB zależało na ujawnieniu się żołnierzy zgrupowania wraz z dowódcą W zamian za zaprzestanie walki i ujawnienie partyzanci oczekiwali zwolnienia aresztowanych partyzantów. Po zakreślonym terminie - 21 czerwca 1947 r. w obecności m.in. komendanta Okręgu Lublin Zrzeszenia „WiN” ppłk. Wilhelma Szczepankiewicza „Drugaka” i szefa WUBP w Lublinie mjr. Jana Tataja ujawnił się także sam „Zapora”.

Na początku września Dekutowski zdecydował się razem z kilkoma podkomendnymi oraz szefem Inspektoratu Lublin Zrzeszenia „WiN”, Władysławem Siłą-Nowickim „Stefanem” na podjęcie próby ucieczki za granicę. Zdał jednocześnie dowództwo nad oddziałami Zdzisławowi Brońskiemu „Uskokowi”. Trasa ucieczki wiodła przez Warszawę, Katowice do Nysy, gdzie wszyscy zostali aresztowani. Ucieczka okazała się ubecką prowokacją.

Brutalne śledztwo było prowadzone najpierw w Będzinie, a potem w Warszawie i zakończyło się w czerwcu 1946 r. W okresie od 3 do 15 listopada 1948 r., rozpoczął się proces przed Wojskowym Sądem Rejonowym w Warszawie. Wszyscy oskarżeni zostali skazani na kary śmierci – sam Dekutowski na siedmiokrotną. Wyrok został wykonany 7 marca 1949 r. w więzieniu na Rakowieckiej o godz. 19.