Do Jeszywas Chachmej w Lublinie powrócił obszerny zbiór przedwojennej korespondencji. Zdjęcia

Historia żydowskiego dziedzictwa Lublina widziana jest często z perspektywy Zagłady i zniszczenia. Jednak mimo skali tragedii jaką niosła ze sobą II wojna światowa, żydowska historia Lublina nadal trwała. Mimo oczywistych różnic kulturowych, religijnych i społecznych, od 1944 roku nieprzerwanie działają w mieście żydowskie organizacje i toczy się żydowskie życie.

– Co jakiś czas odnajdują się lub wracają do Lublina skarby, które przemawiają do nas żywym głosem swoich dawnych mieszkańców – Iwona Hermon, koordynatorka filii Lubelskiej Gminy Wyznaniowej Żydowskiej.

Jednym z takich skarbów jest obszerny zbiór przedwojennej korespondencji Jeszywas Chachmej Lublin, która w wyniku działa II wojny światowej znalazła się w Niemczech.

– Korespondencja została przywieziona do Lublina przez wnuczkę żołnierza Wehrmachtu, który zrabował ją między 1939 a 1941 rokiem z budynku Jesziwy, ponieważ od dzieciństwa był zapalonym filatelistą i zainteresowały go znaczki na pocztówkach – mówi Piotr Nazaruk z Ośrodeka „Brama Grodzka – Teatr NN".

W czwartek (11 kwietnia) Gmina Wyznaniowa Żydowska w Warszawie z Filią w Lublinie wspólnie z Ośrodkiem „Brama Grodzka — Teatr NN” podczas uroczystości w synagodze przy Jeszywas Chachmej w Lublinie przedstawili te liczące blisko 100 lat pamiątki.

– Adresatami większości są zarząd Jeszywas Chachmej Lublin, rabin Szapira lub osoby pracujące dla jesziwy, np. rabin Aron Lebwohl. Nadawcami osoby zaangażowane w prowadzenie w Polsce i na świecie akcji zbierania funduszy na utrzymanie jesziwy, ale również np. aspirujący student opisujący, w jaki sposób dostał się do JChL – dodaje Nazaruk.

A czego dotyczy korespondencja?

– W dużej mierze akcji rozmieszczania w różnych miastach puszek na datki na rzecz jesziwy i zbierania funduszy na jej utrzymanie. Wśród korespondencji są też np. życzenia na Jom Kipur dla rabina Szapiry, informacje dotyczące organizacji obchodów jego śmierci, czy wspomniany wyżej list studenta – mówi Piotr Nazaruk.

Synagoga wraz z całym kompleksem Jeszywas Chachmej Lublin została zbudowana w 1930 roku. Poza funkcjami religijnymi pełniła też funkcję auli wykładowej jesziwy i mogła pomieścić ponad 200 studentów. Podczas II wojny światowej synagoga została zdewastowana przez hitlerowców, a jej cenne wyposażenie zostało zniszczone. Dziś ponownie pełni funkcję domu modlitwy oraz służy naszej społeczności. Ma charakter ortodoksyjny.