NIK sprawdziła jak odnawiali zabytki w regionie

Chodzi o inwestycje w obiekty dziedzictwa kulturowego i naturalnego sfinansowane z Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014-2020. Na ten cel trafiło ponad 50 mln euro z unijnych funduszy.

W ocenie NIK dofinansowanie inwestycji przyczyniło się do zwiększenia dostępności zasobów dziedzictwa kulturowego i naturalnego regionu, co wpłynęło pozytywnie na rozwój lokalnych społeczności. Przykłady? Na przykład odnowiony został zabytkowy ratusz w Końskowoli z 1775 r. Blask odzyskały też m.in. zespół dworsko-parkowy w Łęcznej, budynek biblioteki w Wilkołazie, dwór w Bełczącu, czy Wieża Ariańska w Wojciechowie.

Jak się jednak okazało nie zabrakło problemów. Wynikały one m.in. nieoczekiwanych zmian na rynku, które spowodowały znaczny wzrost cen materiałów i usług budowlanych w latach 2019-202 i wpłynęły na trudności beneficjentów w utrzymaniu umownych terminów i planowanych pierwotnie kwot wydatków.

NIK zaznacza, że nieprawidłowości dotyczyły w szczególności sporządzania wniosków o płatność, prowadzenia ewidencji księgowej, udzielania zamówień i utrzymania obiektów. Stwierdzono także przypadki nierzetelnych działań, związanych m.in. z nadzorem nad realizacją inwestycji.

NIK ma dotyczące dbałości o stan obiektów po zakończeniu projektu. Jako przykład kontrolerzy podają inwestycję realizowaną w Janowie Lubelskim. Chodzi o pomost do wędkowania dla osób niepełnosprawnych.

- Balustrada balkonowa zawierała widoczne ślady korozji, pomost z drewna dębowego nie został zaimpregnowany przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi, belka poprzeczna przy poręczy nie była stabilnie przytwierdzona, płyta z tworzywa sztucznego była przytwierdzona do pomostu zastępując uszkodzone belki – wyliczają kontrolerzy NIK.

Jak wynika z kontroli, siedem z dziewięciu skontrolowanych projektów nie zostało zakończonych w zakładanym pierwotnie terminie, a w przypadku sześciu projektów nieprzewidziany wzrost wydatków skutkował koniecznością przeznaczenia na cele projektu dodatkowych środków finansowych z budżetu gminy, które nie zostały zrefundowane.

Konkursy na te inwestycje przeprowadzał i nadzorował urząd marszałkowski w Lublinie. Jego rzecznik Remigiusz Małecki zapewnia, że urzędnicy dołożyli wszelkiej staranności, by dokumentacja konkursowa w tych naborach została opracowana w sposób rzetelny, a sformułowany przez NIK wniosek jest „nieproporcjonalny w stosunku do stwierdzonych uchybień”.

– Ich kategoria ma charakter techniczny, odnosi się ustaleń o charakterze porządkującym, które nie mają istotnego wpływu na prawidłowość procesu naboru, oceny i rozliczania projektów – twierdzi Remigiusz Małecki.

Rzecznik marszałka braki w dokumentacji w trzech spośród 14 zbadanych projektów tłumaczy pandemią COVID-19.

– I zostały one potraktowane jako okoliczności o charakterze „siły wyższej” – wyjaśnia Remigiusz Małecki.

I przekonuje, że uchybienia związane z udzielaniem zamówień, utrzymaniem obiektów czy nierzetelnym działaniem związanym z nadzorem nad inwestycją miały charakter jednostkowy.

- Wynikały zarówno ze znacznego obciążenia instytucjonalnego, jak też troski Instytucji o prawidłową realizację projektów – podkreśla rzecznik marszałka. I przypomina, że kłopoty wynikały m.in. ze zwiększoną nieobecnością pracowników w czasie pandemii.