Miał być Gilas, a jest Gitas. Na nagrobku lubelskiego bohatera od lat jest błąd

Jan Gilas był woźnym magistratu. 9 września 1939 r. w czasie bombardowaniu Lublina przebywał w gmachu ratusza. Budynek był już częściowo zniszczony. Jedna z niemieckich bomb spadła do wnętrza, ale nie wybuchła. Gilas wyniósł ważącą ponad 50 kg bombę na zewnątrz. Prawdopodobnie z wysiłku i stresu doznał rozległego zawału serca. Zmarł tuż po jej wyniesieniu na chodnik przed ratuszem. Zdjęcie martwego Jana Gilasa, który trzyma w rękach niewybuch, wykonał prawdopodobnie Ludwik Hartwig.

- Miasto co roku wspomina pana Gilasa, nadaje mu ulice (i słusznie). Szkoda jednak, że od kilku lat, mimo wielu maili i próśb, nikt nie jest w stanie zamontować prawidłowej tablicy na jego grobie i ciągle widnieje tam „Gitas”. W lipcu 2019 roku napisałem do Zdzisława Niedbały z Urzędu Miasta Lublin. Odpisała do mnie pani Katarzyna Chałabis, że przekazała sprawę do dyrektora Artura Jaśkowskiego (Wydział Gospodarki Nieruchomościami i Skarbu Państwa z lubelskiego urzędu wojewódzkiego). Od tamtej pory nic się nie zmieniło, ani nie otrzymałem już więcej żadnych informacji - mówi nasz Czytelnik, Piotr.

Również lubelski oddział IPN zwracał się do Urzędu Miasta Lublin z prośbą o poprawienie błędu.

- Korekta napisu będzie możliwa po uzyskaniu zgody wojewody wydanej po zasięgnięciu opinii bądź zajęciu stanowiska przez Instytut Pamięci Narodowej oraz wskazaniu przez wojewodę źródła finansowania tego przedsięwzięcia (np. dotacja na utrzymanie grobów i cmentarzy wojennych) - wyjaśnia Monika Głazik z lubelskiego ratusza.

W tej sprawie wysłaliśmy zapytanie do biura prasowego wojewody lubelskiego, ale nie uzyskaliśmy odpowiedzi. Nie tylko my zwracaliśmy się w tej spawie do tej jednostki.

- Urząd Miasta Lublin otrzymał taki e-mail z informacją, że napis na nagrobku prawdopodobnie zawiera błąd. Stąd zwrócono się do Lubelskiego Urzędu Wojewódzkiego o zajęcie stanowiska w tej sprawie. W związku z tym, że do dzisiaj nie otrzymaliśmy informacji zwrotnej ponownie wystosujemy pismo - zapewnia Głazik.

Grób Jana Gilasa znajduje się w kwaterze ofiar bombardowania Lublina na cmentarzu przy ul. Unickiej. Na podstawie art. 6 ustawy z dnia 28 marca 1933 r. o grobach i cmentarzach wojennych, groby wojenne znajdują się pod opieką państwa, zaś organem decyzyjnym w tym zakresie jest wojewoda, który również dysponuje środkami finansowymi przeznaczonymi w budżecie państwa na opiekę nad grobami i cmentarzami wojennymi.

W 2017 roku radni zdecydowali, że krótka uliczka w bok od deptaka będzie nosiła imię Jana Gilasa. Projekt uchwały przygotowała grupa mieszkańców. Inicjatywę poparło ponad tysiąc lublinian i w maju 2018 roku odbyły się związane z tym uroczystości.

- Krótka uliczka jest sposobem na upamiętnienie Jana Gilasa. Ale mamy pomysł, żeby powstał pomnik w miejscu zrobienia tego pamiętnego zdjęcia. Byłoby to pomiędzy kościołem pw. Świętego Ducha a ratuszem - mówił Marcin Krzysztofik, dyrektor oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Lublinie.

Na razie pismo w tej sprawie nie zostało złożone. - Taka charakterystyczna rzeźba na lubelskim deptaku na pewno uświadomiłaby wielu lublinianom kim był Jan Gilas. Myślę, że gdyby zapytać przypadkowych przechodniów kim on był, to niewiele osób byłoby w stanie odpowiedzieć na to pytanie - mówi Krzysztofik.