Dzienniki z biblioteki KUL na liście UNESCO

Dzienniki Zygmunta Klukowskiego przechowywane w Bibliotece Uniwersyteckiej KUL, trafią na prestiżową Listę Krajową Pamięć Świata UNESCO. Poinformowała o tym w poniedziałek (17 czerwca) Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych

- Są one pierwszym i jednym z najważniejszych bezpośrednich świadectw doświadczenia hitlerowskiego terroru w okresie II wojny światowej - mówi Artur Podsiadły, p.o. dyrektora Biblioteki Uniwersyteckiej KUL, gdzie przechowywane są zbiory doktora Klukowskiego.

Program Pamięć Świata UNESCO to inicjatywa, której celem jest promowanie i wspieranie działań zachowania dziedzictwa dokumentującego, a także zwiększenie jego dostępności. Na tę prestiżową listę co dwa lata wpisywane są dzieła o ogólnoświatowym znaczeniu.

- Zostały zgłoszone do programu z uwagi na wyjątkowość dokumentacyjną i literacką. Według zgodnej opinii badaczy są one pierwszym i jednym z najważniejszych bezpośrednich świadectw doświadczenia hitlerowskiego terroru w okresie II wojny światowej – tłumaczy Artur Podsiadły, p.o. dyrektora Biblioteki Uniwersyteckiej KUL.

Autor dzienników urodził się w 1885 roku w Odessie. Studia medyczne rozpoczął w Moskwie, po czym naukę kontynuował w Krakowie. Podczas I wojny światowej służył w armii rosyjskiej jako lekarz, natomiast po jej zakończeniu przeniósł się do Szczebrzeszyna, gdzie objął posadę dyrektora szpitala miejskiego im. św. Katarzyny.

Pasjonował się też historią i etnografią Zamojszczyzny oraz Roztocza. Z jego inicjatyw w 1925 roku w Zamościu powstało muzeum regionalne i reaktywował bibliotekę.

Klukowski po wybuchu drugiej wojny światowej zaangażowała się w działalność konspiracyjną Armii Krajowej. Tuż przed wybuchem II wojny światowej zaczął pisać dzienniki. We relacji przedstawia codzienność wielokulturowego i wielowyznaniowego miasteczka na Zamojszczyźnie, poddawanego szczególnym represjom w ramach Generalplan Ost.

Dzienniki są jednym z najważniejszych przykładów pamiętnikarstwa z czasów II wojny światowej.

- Pierwsze zapiski pochodzą z lata 1939 roku, kiedy wojna wisi już w powietrzu. Co ważne – były to przeżycia spisywane na bieżąco, będąc swego rodzaju autoterapią i sposobem na oderwanie się od tego, co działo się wokół: niemieckich zbrodni, aresztowań, wysiedleń i głodu. Opisywał też Holokaust, którego był jednym z pierwszych świadków – mówi dr Arkadiusz Adamczuk, kierownik Oddziału Zbiorów Specjalnych BU KUL.

Klukowski w 1947 r. zeznawał w Norymberdze jako świadek oskarżenia na jednym z procesów.

- Dowodami w sprawie były cztery tomy zebranych i opracowanych przez dr. Klukowskiego źródłowych „Materiałów do dziejów Zamojszczyzny” – przypomina dr Adamczuk.

Był również biegłym w w Procesie Oświęcimskim i członkiem Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, w ramach niej współdziałał w poszukiwaniu dzieci Zamojszczyzny, wywiezionych do Niemiec w czasie akcji wysiedleńczej.

- Przeżycia okupacyjne, które mogłyby pogłębić jego ateizm, sprawiły, że zaczął się nawracać. Impulsem było spotkanie prof. Ignacego Czumy z KUL w więzieniu na Zamku Lubelskim, który zachęcił go do modlitwy. Dysponujemy rękopisem Klukowskiego, który przyznaje, że to właśnie profesorowi Czumie zawdzięcza stopniowy powrót do wiary w Boga. KUL stał się więc naturalnym wyborem Klukowskiego do przekazania swoich zbiorów – wyjaśnia dr Arkadiusz Adamczuk.

Zygmunt Klukowski zmarł w listopadzie 1959 roku.

Oficjalne ogłoszenie włączenia Dzienników Zygmunta Klukowskiego do Listy Krajowej Pamięć Świata UNESCO oraz wręczenie certyfikatu przez Prezydenta RP nastąpi w przyszłym tygodniu.

Do tej pory „polska” Lista Pamięci Świata UNESCO liczyła 17 pozycji. Były na niej m.in. autograf dzieła Mikołaja Kopernika „De revolutionibus”, rękopisy Fryderyka Chopina, tablice 21 Postulatów Gdańskich, Akt Unii Lubelskiej.