Konkurencja jest dobra także w podatkach

Odpowiedzi na te pytania nie są jednoznaczne. Wciąż w tej sprawie toczy się spór i to nie tylko w Polsce. Nasz system podatkowy jest silnie scentralizowany i już utrwalony. Większość podatków trafia do budżetu centralnego i dopiero stamtąd, w formie subwencji, pieniądze są rozdzielane do samorządów. Gminy mają wprawdzie udział we wpływach z podatków dochodowych płaconych na ich terenie, ale jest to udział ściśle określony prawnie, bez możliwości konkurowania jego wysokością. Jedynym ważnym podatkiem, na który szczebel lokalny (gminy) ma realny wpływ, jest podatek od nieruchomości. Jego udział w całym systemie podatkowym jest jednak na tyle mały, że nie wpływa istotnie na decyzje inwestycyjne przedsiębiorstw.

W całej polityce podatkowej nie tylko Polski, ale również Unii Europejskiej, dominuje tendencja do dalszego centralizowania i ujednolicania podatków. Zwolennikiem takich rozwiązań są przede wszystkim Niemcy. Powstały pomysły i są one forsowane także przez Janusza Lewandowskiego (komisarza europejskiego ds. prognozowania finansowego i budżetu), aby część podatków była płacona bezpośrednio do kasy Unii. Niemcy przekonują inne kraje do tzw. harmonizacji podatków, a więc do ich ujednolicenia między poszczególnymi krajami.

Wszystkie tego typu rozwiązania ograniczają konkurencję. Mniejsza konkurencja zawsze uderza w obywateli. Możliwość wyboru jest podstawowym prawem, które nie tylko daje wolność, ale również zmusza dostawców do efektywności. Brak konkurencji rozleniwia i uderza w klienta gorszą jakością produktów i usług. Powyższe zasady nie dotyczą tylko rynku samochodów, telewizorów czy usług fryzjerskich, ale również usług świadczonych przez instytucje publiczne. Za naszymi podatkami kryją się usługi świadczone przez państwo lub samorządy. Brak konkurencji między nimi nie sprzyja poprawie poziomu obsługi.

Warto w tym kontekście przyjrzeć się przykładom dwóch państw - Stanów Zjednoczonych i przede wszystkim Szwajcarii. W obu tych krajach systemy podatkowe są mocno zdecentralizowane. O wysokości większości podatków decydują poszczególne stany lub kantony. W przypadku Szwajcarii dochodzi jeszcze system demokracji bezpośredniej - większość decyzji dotyczących kantonu (także podatków i wydatków publicznych) podejmuje się w formie referendów. Kantony między sobą silnie rywalizują w celu przy-ciągnięcia inwestorów, przedsiębiorców, mieszkańców. Taki system funkcjonujący już od dziesiątków lat spowodował, że podatki w tych krajach są zdecydowanie niższe niż w krajach europejskich, a poziom bogactwa i rozwoju gospodarczego zdecydowanie wyższy.

Konkurencja zawsze sprzyja ludziom. Tak-że konkurencja w podatkach. Powinniśmy więc zdecydowanie dążyć do zmian systemu podatkowego, tak aby regiony mogły między sobą konkurować. Takie rozwiązanie byłoby zdecydowanie korzystniejsze dla nas wszystkich.