Rak płuc zabija ćwierć milionów Polaków rocznie – głównie nałogowych palaczy. Gdzie bezpłatnie wykonać tomografię płuc w Lubelskiem?

Rak płuca niezmiennie plasuje się na podium zachorowalności i zgonów Polaków z powodu chorób nowotworowych. Według danych Krajowego Rejestru Nowotworów każdego roku diagnozuje się około 22 tys. nowych przypadków. W tym samym czasie z powodu raka płuca umiera średnio 23 tys. pacjentów. To dziesięć razy więcej niż ginie w wypadkach samochodowych.

– W obszarze profilaktyki onkologicznej i edukacji zdrowotnej jako społeczeństwo mamy jeszcze bardzo dużo do zrobienia. Polacy wciąż nie dbają o profilaktykę, a badania wykonują dopiero, gdy pojawią się konkretne objawy, zgodnie z zasadą: „nic mnie nie boli, więc jestem zdrowy”. Oczywiście jest to błędne myślenie. Dziś, im wcześniej wykryjemy nowotwór, tym większą szansę mamy na jego wyleczenie – mówi Elżbieta Kozik, prezeska stowarzyszenia Polskie Amazonki Ruch Społeczny.

Tymczasem około 85 proc. nowo diagnozowanych przypadków raka płuca jest wykrywanych już w stadium zaawansowanym. Często wynika to z faktu, że nowotwór ten w początkowym etapie nie daje praktycznie żadnych objawów. I, mimo że w Polsce dysponujemy jednym z bardziej rozbudowanych programów lekowych, dostęp do terapii celowanych ma mniej niż co drugi chory, wynika z niedawno opublikowanego raportu Access G.A.P.

– W onkologii liczy się czas, a w raku płuca jest to szczególnie ważne – podkreśla dr Andrzej Tysarowski z Zakładu Diagnostyki Genetycznej i Molekularnej Nowotworów Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie, koordynator ds. wytycznych diagnostyki molekularnej Narodowej Strategii Onkologicznej.

Rak płuca to nowotwór, w którym jest dostępnych najwięcej terapii celowanych, a dobór właściwego leczenia wymaga sprawdzenia największej liczby markerów genetycznych. Skuteczną metodą, umożliwiającą jednoczesną analizę kilkuset zmian w genomie, jest kompleksowe profilowanie genomowe. W Polsce ten typ świadczenia nie jest finansowany ze środków publicznych, mimo że zgodnie z wytycznymi krajowych i międzynarodowych ekspertów to właśnie chorzy na raka płuca pilnie potrzebują takiej diagnostyki.

– Leczenie raka płuca w naszym kraju, przynajmniej w kontekście liczby refundowanych terapii celowanych, jest na wysokim, europejskim, poziomie i to bardzo cieszy. Ale z drugiej strony pozostaje kwestia dostępności do tego leczenia, która nadal jest niewystarczająca z powodu braku właściwej, kompleksowej diagnostyki molekularnej – podkreśla Elżbieta Kozik, prezeska Polskich Amazonek Ruch Społeczny.

W Polsce wybrane grupy pacjentów mogą skorzystać z oferty bezpłatnych badań profilaktycznych niskodawkową tomografią komputerową. Do ich wykonania nie jest potrzebne skierowanie, jednak trzeba spełnić kryteria. Do badań kwalifikowane są osoby, które zostaną zidentyfikowane do badania przez lekarzy ośrodka przesiewowego lub lekarzy podstawowej opieki zdrowotnej i zostaną zakwalifikowani do badania.

W badaniu mogą wziąć osoby, które są w wieku 50–74 lata, które mają konsumpcję tytoniu większą lub równą 20 paczkolatom i są aktywnymi palaczami lub rzuciły palenie na nie więcej niż 15 lat. Paczkolata służą do ustalenia, ile dana osoba paliła przez długi czas i oblicza się je poprzez pomnożenie liczby wypalanych paczek papierosów na dobę przez lata nałogu. Można skorzystać też ze strony internetowej do obliczenia paczkolat.

Ponadto, pacjent musi spełniać przynajmniej jeden z czynników ryzyka:

• z uwagi na wykonywany zawód był lub jest narażony na działanie krzemionki, berylu, niklu, chromu, kadmu, azbestu, związków arsenu, spalin silników diesla, dymu ze spalania węgla kamiennego, sadzy,
• ekspozycja na radon,
• chorował na raka płuca, chłoniaka, raka głowy i szyi lub raki zależne od palenia tytoniu, np. raka pęcherza moczowego,
• osoby z bliskiej rodziny (krewni pierwszego stopnia) miały raka płuca,
• choruje na przewlekłą obturacyjną chorobę płuc (POChP) lub samoistne włóknienie płuc (IPF).

W Polsce program jest realizowany przez 31 ośrodków, w tym cztery na Lubelszczyźnie.

• Wojewódzki Szpital Specjalistyczny w Białej Podlaskiej, ul. Terebelska 57-65,
• Samodzielny Publiczny Zespół Opieki Zdrowotnej w Krasnymstawie, ul. Sobieskiego 4,
• Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 4 w Lublinie, ul. Jaczewskiego 8,
• Centrum Onkologii Ziemi Lubelskiej im. św. Jana z Dukli, ul. Jaczewskiego 7.

Obchodzony 31 maja Światowy Dzień bez Tytoniu został zainicjowany w 1987 roku przez Światową Organizację Zdrowia (WHO). Inicjatywa ma zwracać uwagę na szkodliwość palenia tytoniu i zachęcić do zerwania z nałogiem nikotynowym. Osoba paląca wraz z dymem tytoniowym wchłania 7 tys. substancji szkodliwych, z czego 70 to substancje rakotwórcze. Szacuje się, że z powodu nałogu co roku przedwcześnie umiera 5 milionów ludzi na całym świecie. Życie palaczy jest krótsze średnio o 10 lat niż osoby, która nigdy nie paliła.